Astronomen hebben met behulp van de gegevens van de Gaia-telescoop van het Europees Ruimteagentschap (ESA) een indrukwekkende, uitgestrekte golfstructuur ontdekt die zich door onze Melkweg beweegt. Deze golf, die de 'grote golf' wordt genoemd, ontspringt in het galactische centrum en beïnvloedt de beweging van sterren over afstanden van tienduizenden lichtjaren van de zon. De ontdekking werd geleid door Eloisa Poggio, een astronoom aan het Istituto Nazionale di Astrofisica (INAF) in Italië. Zij beschrijft de driedimensionale visualisatie van de golf en het golfachtige gedrag in de beweging van de sterren als bijzonder fascinerend. Poggio vergelijkt de golf met een 'wave' in een stadion; hoewel de tijdschalen in de kosmos veel langer zijn, is het waargenomen fenomeen vergelijkbaar met een bevroren momentopname van zo'n stadion-wave.
Door de precieze posities en bewegingen van jonge open sterrenhopen en Cepheïden te bestuderen, konden wetenschappers deze verrassende golf in kaart brengen. Men vermoedt dat ook gas in de galactische schijf deelneemt aan deze grootschalige golfbeweging, aangezien de jonge sterren en Cepheïden deze volgen. Deze golf strekt zich uit over een afstand van 32.600 tot 65.200 lichtjaar vanaf het centrum van de Melkweg, en beslaat daarmee een aanzienlijk deel van de 100.000 lichtjaar diameter van de Melkweg. De precieze oorsprong van deze galactische verstoringen is nog onbekend. Een mogelijke hypothese is een botsing met een dwergsterrenstelsel, hoewel hiervoor nog verder onderzoek nodig is.
Deze grote golf zou mogelijk verband kunnen houden met een kleinere, eerder ontdekte golf op ongeveer 500 lichtjaar van de zon, bekend als de Radcliffe-golf. Deze strekt zich uit over 9.000 lichtjaar. De Radcliffe-golf, ontdekt in 2020, is echter aanzienlijk kleiner en bevindt zich in een ander deel van de galactische schijf. Wetenschappers plannen verder onderzoek om de oorsprong en de impact van deze galactische golven op de structuur en evolutie van de Melkweg beter te begrijpen.
De Gaia-missie, gelanceerd in 2013, heeft met zijn ongekende precisie in het meten van de posities en bewegingen van sterren, de structuur van onze Melkweg ingrijpend veranderd. Eerdere ontdekkingen met Gaia omvatten de waarneming dat de schijf van de Melkweg vervormd is en dat de galaxy een wiebelende beweging vertoont, vergelijkbaar met een tol. De huidige ontdekking van de 'grote golf' voegt een nieuwe dimensie toe aan ons begrip van de dynamische aard van onze galactische thuis. De vierde grote data-uitgave van Gaia, Gaia DR4, die naar verwachting in 2026 zal verschijnen, zal naar verwachting nog meer gedetailleerde informatie bevatten die kan helpen bij het ontrafelen van de mysteries van deze galactische structuren.