Een internationale groep ruimteonderzoekers heeft een baanbrekende prestatie geleverd. Zij slaagden erin de allereerste directe afbeelding vast te leggen van een planeet die zich actief vormt binnen de protoplanetaire schijf rond een jonge ster. Deze unieke opname levert tastbaar bewijs voor de processen die ten grondslag liggen aan het ontstaan van hemellichamen. Het opent een nieuw perspectief op hoe volwaardige werelden kunnen ontstaan uit een roterende wolk van gas en stof. De ontdekking, die gepubliceerd werd in het gerenommeerde tijdschrift *Astrophysical Journal Letters*, bevestigt een lang bestaande hypothese: planeten creëren zelf kloven in de schijven door materie weg te duwen tijdens hun groei.
Het waargenomen object, dat de naam WISPIT 2b draagt, is een gasreus waarvan de massa naar schatting ongeveer vijf keer die van Jupiter bedraagt. Deze pasgeboren wereld is met een leeftijd van slechts ongeveer vijf miljoen jaar extreem jong – een oogwenk op kosmische schaal, en bijna duizend keer jonger dan onze eigen planeet, de Aarde. De cruciale factor van WISPIT 2b is zijn specifieke locatie: de planeet bevindt zich in een duidelijk gedefinieerde ringvormige opening binnen de protoplanetaire schijf. Deze schijf omringt de ster WISPIT 2, die zich op een afstand van circa 437 lichtjaren van ons bevindt. Protoplanetaire schijven staan bekend als de kraamkamers van planeten, en nu is de theorie dat groeiende werelden dergelijke scheuren veroorzaken, voorzien van onweerlegbaar visueel bewijs.
WISPIT 2b werd gedetecteerd in nabij-infrarood licht, wat wijst op een aanzienlijk hoge temperatuur. Deze hitte is het directe gevolg van het voortdurende accretieproces, waarbij de planeet omringend materiaal blijft absorberen. Op de beelden verschijnt de planeet als een klein paars puntje, dicht bij een heldere stofring. Dit illustreert duidelijk dat planetaire vorming een actief en dynamisch samenspel is met de omgeving. Waarnemingen uitgevoerd met de VLT SPHERE-instrumenten toonden bovendien aan dat WISPIT 2b omgeven wordt door een circumplanetaire schijf. Dit werd bevestigd door de detectie van de gloed van verhit waterstof, een onmiskenbaar teken dat de groei van de planeet nog in volle gang is en dat de materie-opname doorgaat.
Deze ontdekking fungeert als een krachtige katalysator voor de herziening van de huidige modellen over de vorming van planetaire stelsels. Als wetenschappers eerder slechts konden vertrouwen op theoretische simulaties die de mogelijkheid van planeetgeboorte in dergelijke openingen suggereerden, beschikken astronomen nu over onschatbare, directe observatiemateriaal. Dit stelt hen in staat om hun theoretische kaders te ijken en te verfijnen met ongekende precisie. Voor het vastleggen van dit unieke moment werden diverse geavanceerde instrumenten ingezet. De observaties werden verricht met behulp van de Magellan Telescopen in Chili en de Large Binocular Telescope in de Verenigde Staten, aangevuld met cruciale gegevens van de VLT. Bijkomend interessant detail is dat de data de aanwezigheid van een andere zwakke kandidaat, genaamd CC1, onthulden. Dit wijst mogelijk op de vorming van een potentieel multi-planetenstelsel binnen dezelfde schijf. Hierdoor transformeert het WISPIT 2-systeem in essentie tot een uniek, natuurlijk laboratorium voor het bestuderen van de vroege stadia van kosmische evolutie en de dynamiek van planetaire geboorte.