Sporen van de mossoort Physcomitrium patens tonen opmerkelijke overlevingskansen na negen maanden in de open ruimte

Een recent uitgevoerd experiment door Japanse biologen heeft de uitzonderlijke veerkracht van de sporen van het veelvoorkomende mos Physcomitrium patens bevestigd tegen de barre omstandigheden van de open ruimte. Dit oeroude aardse gewas, dat naar schatting 500 miljoen jaar geleden de aarde koloniseerde, verbleef 283 dagen – wat neerkomt op circa negen maanden – op het buitenscherm van het Internationale Ruimtestation (ISS). De bevindingen van dit onderzoek, gepubliceerd op 20 november 2025, wijzen uit dat een aanzienlijk deel van deze microscopische structuren hun volledige levensvatbaarheid behield. Dit opent veelbelovende perspectieven voor toekomstige concepten rondom levensondersteuning buiten de aarde.

De onderzoeksgroep, geleid door professor Tomomichi Fujita van de Hokkaido Universiteit, liet zich inspireren door het vermogen van mossen om te gedijen onder extreme omstandigheden op Aarde, zoals in de Himalaya en Antarctica. De sporen werden in maart 2022 gelanceerd naar de baan om de aarde aan boord van het Cygnus NG-17 vrachtschip en keerden in januari 2023 terug met de SpaceX CRS-16 missie. Voorafgaande laboratoriumtests, die de omstandigheden in de ruimte simuleerden, hadden al aangetoond dat de sporofyten (de ingekapselde sporen) ongeveer duizend keer resistenter waren tegen ultraviolette (UV) straling dan kwetsbaardere structuren, zoals de broedlichamen, die in simulaties een sterftecijfer van 70% lieten zien door UV-blootstelling.

De monsters die aan de buitenkant van het ISS waren bevestigd, werden blootgesteld aan een cocktail van stressfactoren: een volledig vacuüm, microzwaartekracht en extreme temperatuurschommelingen, variërend van ruwweg -196°C tot 55°C. De meest destructieve factor bleek de intense UV-straling te zijn. Desondanks fungeerde de beschermende omhulling van de spore, het sporangium, als een effectief biologisch schild. Bij terugkeer op Aarde vertoonden de sporen die de volledige reeks kosmische stressoren hadden doorstaan een overlevingspercentage van 86%. De exemplaren die aan directe UV-straling waren onttrokken, presteerden met 97% kiemkracht zelfs nog beter, wat vergelijkbaar was met de controlemonsters.

Professor Fujita en zijn team hebben, gezien dit hoge overlevingspercentage, een voorlopige schatting gemaakt van de potentiële levensduur van de sporen in de ruimte, die zij becijferen op wel 5600 dagen, oftewel ongeveer 15 jaar. Dit biedt een concrete basis voor de planning van biologische componenten in toekomstige langdurige interplanetaire reizen. Echter, dokter Agata Zupanska van het SETI Instituut bracht een nuancerend perspectief in, door te benadrukken dat overleven in rusttoestand niet gelijkstaat aan actief groeien en floreren in een onbekende omgeving. Vragen over het vermogen van P. patens om actief te groeien onder verminderde zwaartekracht en een gewijzigde atmosferische samenstelling op de Maan of Mars blijven open voor nader onderzoek.

Vanuit het oogpunt van toegepaste astrobiologie zijn deze resultaten direct relevant voor de ontwikkeling van bio-regeneratieve levensondersteunende systemen (BLSS). Deze systemen zijn bedoeld om bemanningen van zuurstof te voorzien en een rol te spelen bij de bodemvorming op bases buiten de Aarde. Mossen, als pioniers van de landkolonisatie, worden gezien als ideale kandidaten voor dergelijke systemen, omdat ze in staat zijn regoliet om te zetten in een leefbaar substraat. Hoewel de overlevende monsters een lichte daling van 20% in chlorofyl 'a' vertoonden, bewijst hun vermogen om te ontkiemen de krachtige evolutionaire reserve die in plantaardige sporen is ingebouwd.