Oogcontact met de hond: de biochemie achter een sterkere band en minder stress

Direct oogcontact tussen een hond en zijn eigenaar zet een krachtig biochemisch proces in gang dat de onderlinge band aanzienlijk versterkt. Dit mechanisme is nauw verbonden met het hormonale systeem, met name met oxytocine, dat algemeen bekendstaat als het 'knuffel- of vertrouwenshormoon'. Recent neurowetenschappelijk onderzoek heeft gedeeltelijk onthuld waarom deze eenvoudige handeling zo'n diepgaande invloed heeft op zowel mens als dier.

Een cruciale bevinding uit een studie die in 2015 werd gepubliceerd, wees op het bestaan van een gesloten feedbacklus die geactiveerd wordt tijdens positieve sociale interactie tussen mens en hond. Zodra hun blikken elkaar kruisen, stijgt de oxytocinespiegel bij beide deelnemers. Deze hormonale toename stimuleert op zijn beurt de voortzetting van het oogcontact en moedigt vriendelijk gedrag aan. Dit creëert een zichzelf in stand houdende cyclus die opvallend veel lijkt op de dynamiek die wordt waargenomen tussen een moeder en haar baby.

De onderzoekers maten de concentratie oxytocine in urinemonsters vóór en na sessies van spelen en oogcontact. Er werd vastgesteld dat honden die hun blik langer konden vasthouden, samen met hun baasjes, een significant grotere piek in het hormoon vertoonden. Dit bevestigde de directe correlatie tussen de duur van het oogcontact en de biochemische respons.

Naast het versterken van de band, fungeert dit contact ook als een krachtige stressregulator. Tijdens deze momenten van interactie vindt er een meetbare daling plaats in het niveau van cortisol, het bekende stresshormoon. Dit goed afgestelde mechanisme verklaart de hoge effectiviteit van de simpele aanwezigheid en interactie met een hond bij het verminderen van het subjectieve stressgevoel bij mensen. Paren met een reeds sterkere band vertonen over het algemeen een meer uitgesproken hormonale respons.

Het is aannemelijk dat dit bijzondere effect van oogcontact het resultaat is van duizenden jaren van domesticatie. Gedurende dit proces werden honden geselecteerd op basis van hun vermogen om menselijke sociale signalen nauwkeurig te interpreteren en hierop te reageren. Dit evolutionaire voordeel heeft geleid tot de unieke intersoortelijke communicatie die we vandaag de dag ervaren.

Het is echter van cruciaal belang om te onthouden dat een directe, starende blik niet altijd positief wordt ervaren. Een angstige of onvoldoende gesocialiseerde hond kan dit interpreteren als een uitdaging of zelfs een bedreiging. Oxytocine wordt alleen aangemaakt in een omgeving van veiligheid en voorspelbaarheid. De aard van de relatie en de context bepalen of de blik vertrouwen of juist argwaan wekt.

Deskundigen adviseren om zacht te kijken, te knipperen en een vriendelijke stemtoon te gebruiken tijdens de interactie. Als een hond zijn blik afwendt, gaapt of zijn lippen likt, zijn dit subtiele signalen van ongemak. Dit duidt erop dat de hond behoefte heeft aan persoonlijke ruimte. Het respecteren van deze non-verbale communicatie is essentieel om de positieve biochemische cyclus in stand te houden en de band te versterken zonder de hond onnodig onder druk te zetten.