Het Linguïstische Erfgoed: De Diepe Structuur van het Arabisch Vóór Schriftelijke Vastlegging en Dialecten

Het hedendaagse Arabisch, gekenmerkt door zijn grammaticale precisie en welsprekendheid, is het resultaat van een langdurig en zorgvuldig cultureel proces, bewaakt door kenners. Een studie naar de wortels van deze taal onthult dat de diepe structuur ervan een grotere veerkracht bezat dan welke externe schriftelijke vorm of dialectische variatie dan ook. Tijdens het tijdperk van de Jahiliya, voorafgaand aan de opkomst van de islam, manifesteerde het Arabisch zich als een levendige stroom van geluid, verspreid onder de woestijnstammen. In deze orale traditie waren de semantische markeringen nauw verweven met de lokale spraak en de omringende omgeving.

Het ontbreken van een centraal linguïstisch gezag leidde tot een aanzienlijke diversiteit in zowel uitspraak als woordbetekenis. Met de aanvang van de islamitische expansie en de integratie van sprekers uit andere culturen in het Arabische taalgebied, ontstond er echter een geleidelijke verschuiving van de oorspronkelijke taalsystemen. Dit bracht het risico met zich mee dat de zuiverheid van de taal zou worden aangetast en dat er valse vormen zouden ontstaan in de retoriek. De ware bezorgdheid van de geleerden richtte zich niet op individuele lexemen, maar op de interne architectuur van de taal: de complexe relatie tussen vormen die 'stijgen' (mufrat) en die welke 'buigen' (mansub), evenals het evenwicht tussen de actieve en passieve werkwoordsvormen. Dit delicate systeem, dat de interne coherentie van het Arabisch waarborgde, vereiste onmiddellijke vastlegging.

Op dit cruciale moment traden figuren naar voren, gedreven door een diepe toewijding aan de taal, waaronder Abu Amr ibn al-Ala, Al-Khalil ibn Ahmad al-Farahidi en Abu Said as-Sumai. Deze pioniers reisden naar de Bedoeïenenlanden. Gewapend met schrijvers en rijdend op kamelen, luisterden zij aandachtig en legden zij de oorspronkelijke, onvervalste taalvormen vast, waarbij zij het overbodige wegfilterden. Zij legden de fundering voor de verbale constructies en poëtische verzen, waarbij zij een evenwicht vonden tussen de eenvoudige spraak van de oasebewoners en die van de gevestigde stedelingen. Hun streven naar authenticiteit was allesomvattend: ze namen deel aan het dagelijks leven, luisterden naar de gesprekken van mannen en vrouwen, registreerden de begroetingen van herders en documenteerden elk detail.

Getuigenissen uit die tijd illustreren de diepgang van dit proces. Zo is er het verhaal van een herder die weigerde zijn behoeften te uiten zolang een oudere hen berispte voor het vastleggen van de 'taal van deze mindere mensen'. Dit toont aan dat het behoud van de taal plaatsvond door een diepe onderdompeling in het levende weefsel ervan. De onvermoeibare inzet van deze linguïsten vormde de hoeksteen voor het behoud en de verdere ontwikkeling van het Arabisch gedurende de eeuwen, wat de levensvatbaarheid ervan verzekerde. Het is opmerkelijk dat de vroegste schriftelijke bewijzen die de bewegingen van nomaden vastleggen, dateren uit de VIII–VII eeuwen voor Christus in Assyrische kronieken. De eerste vermeldingen van de term 'Arabische taal' zijn te vinden in oud-Hebreeuwse bronnen uit de III eeuw voor Christus. Desondanks klonk de uitdrukking "taal Arabisch helder" pas voor het eerst in de Koran (midden VII eeuw na Christus). De Arabische schrijfkunst, die zich tegen het midden van de VII eeuw na Christus ontwikkelde op basis van het Nabateese schrift, heeft deze essentiële structuur definitief vastgelegd.