Gabon lanceert eerste tweetalige Gisir-woordenboek na dertig jaar onderzoek

Gabon heeft een cruciale stap gezet in het behoud en de revitalisering van zijn rijke taalkundige erfgoed. Onlangs werd in de hoofdstad Libreville het allereerste tweetalige woordenboek Frans-Gisir aan het publiek voorgesteld. Dit is een mijlpaal van historische proporties. Dit monumentale werk, dat de Gisir-taal wil redden van de ondergang, is het resultaat van maar liefst dertig jaar intensief en toegewijd onderzoek. De officiële lancering vond plaats op 31 oktober 2025 in het Nationaal Museum van Libreville. De primaire doelstelling van dit woordenboek is duidelijk: het bedreigde Gisir nieuw leven inblazen en het actieve gebruik ervan binnen de Gabonese gemeenschappen, zowel jong als oud, krachtig stimuleren.

De leiding over dit omvangrijke en wetenschappelijk zware project lag in handen van de gerespecteerde linguïst en onderzoeker Théodore Kwaiyi-Mèssanonguè. Dit naslagwerk gaat veel verder dan een simpele, statische verzameling van woorden; het fungeert als een essentieel, dynamisch instrument voor de overdracht van diepgaande culturele kennis en tradities. Het woordenboek is indrukwekkend in omvang en omvat circa 18.000 lexemen. Cruciaal voor de standaardisatie van de taal is de opname van de grammaticale regels en de vaststelling van een geünificeerd alfabet. Dit laatste aspect is van vitaal belang voor de integratie van Gisir in formele onderwijsdoeleinden. Er is bovendien bijzondere aandacht besteed aan de fonetiek, wat noodzakelijk is om de klanken en symbolen nauwkeurig te beschrijven. Veel van deze specifieke klanktekens zijn immers niet direct beschikbaar op de gangbare, standaard digitale toetsenborden.

Binnen de context van Gabon, een land dat bekend staat om zijn uitzonderlijke culturele mozaïek, worden naar schatting zo'n 40 verschillende Bantoetalen gesproken. Dit project onderstreept de sterke ambitie van de natie om zijn identiteit te versterken door middel van het respecteren en koesteren van deze orale diversiteit. De Gisir-taal wordt gesproken door het Gisir-volk, maar de term 'Gisir' verwijst tegelijkertijd naar hun grondgebied, wat de fundamentele en onlosmakelijke band tussen taal, de identiteit van de mens en het fysieke territorium illustreert. Om het interactief leren van het Gisir te bevorderen en de taal toegankelijk te maken voor de jongere generatie, wordt momenteel een geavanceerde mobiele applicatie ontwikkeld. Deze app zal de leermiddelen aanzienlijk verrijken met waardevol audiomateriaal, traditionele spreekwoorden en authentieke teksten, waardoor de taal effectief en modern in de digitale omgeving wordt geïntegreerd.

Het woordenboek is nu beschikbaar voor aankoop bij uitgeverij Éditions Ntsame voor een vaste prijs van 25.000 CFA-franken. Het richt zich op een opzettelijk brede gebruikersgroep, waaronder academici die onderzoek doen, onderwijzers in het formele en informele circuit, gezinnen die de taal thuis willen doorgeven, en lokale gemeenschappen die de taal in stand willen houden. De presentatie werd bijgewoond door hoogwaardigheidsbekleders, waaronder vertegenwoordigers van de Algemene Directie van het Nationaal Museum en Éditions Ntsame. Hun aanwezigheid getuigt van de duidelijke overheidssteun voor het behoud van dit cruciale immateriële erfgoed. De NGO Dibundu Di Mutsonzigu, die een actieve rol heeft gespeeld in de totstandkoming van het project, heeft reeds ambitieuze plannen aangekondigd. Deze omvatten de organisatie van conferenties en de lancering van gemeenschapsprogramma's die specifiek gericht zijn op de intergenerationele overdracht van de taal. Bovendien zijn er al concrete plannen om te starten met de ontwikkeling van woordenboeken voor andere inheemse talen, zoals Fang, Omièn en Nzèbi. Dit alles versterkt de bredere nationale strategie van Gabon om zijn uitzonderlijke taalkundige rijkdom te beschermen en te consolideren.