Peru Cắt Đứt Quan Hệ Ngoại Giao Với Mexico Vì Vấn Đề Tị Nạn Của Cựu Thủ Tướng Betsy Chávez

Chính phủ Peru đã đưa ra một quyết định cứng rắn và bất ngờ vào ngày 3 tháng 11 năm 2025, đó là hoàn toàn cắt đứt quan hệ ngoại giao với Mexico. Hành động quyết liệt này được xem là phản ứng trực tiếp đối với việc Mexico City cấp quy chế tị nạn chính trị cho cựu Thủ tướng Peru Betsy Chávez. Bà Chávez hiện đang là đối tượng của một cuộc điều tra nghiêm trọng vì cáo buộc đồng lõa trong một âm mưu đảo chính nhà nước, một sự kiện gây chấn động chính trường Peru.

Ngoại trưởng Peru, ông Hugo de Zela, đã mô tả hành động của Mexico là một “hành vi không thân thiện” đối với Lima. Ông De Zela nhấn mạnh rằng quyết định này là đỉnh điểm của nhiều lần can thiệp vào công việc nội bộ của Peru từ cả giới lãnh đạo Mexico hiện tại và trước đây. Ngay lập tức, Tổng thống lâm thời Peru, José Jeri, đã ra lệnh trục xuất bà Karla Ornelas, Đại biện lâm thời của Mexico tại Lima, đồng thời ấn định thời hạn nghiêm ngặt cho việc bà phải rời khỏi đất nước.

Về phía mình, Mexico đã bác bỏ quyết định cắt đứt quan hệ này, cho rằng nó “quá mức và không cân xứng”. Chính phủ Mexico khẳng định việc cấp tị nạn cho bà Chávez là hoàn toàn tuân thủ các quy tắc của luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Caracas năm 1954 về Tị nạn Ngoại giao.

Cội rễ sâu xa của cuộc khủng hoảng ngoại giao hiện nay bắt nguồn từ các sự kiện chính trị hỗn loạn diễn ra vào tháng 12 năm 2022, liên quan đến việc Tổng thống Pedro Castillo bị phế truất và bắt giữ. Phía Mexico, bao gồm cả Tổng thống đương nhiệm Claudia Sheinbaum, đã liên tục thể hiện sự bất đồng, chỉ trích công khai rằng việc bắt giữ ông Castillo là không công bằng và mang tính chính trị. Bà Betsy Chávez, người từng giữ chức Thủ tướng dưới thời ông Castillo, bị buộc tội đồng lõa trong nỗ lực giải tán Quốc hội một cách bất hợp pháp. Mặc dù bà bị bắt vào tháng 6 năm 2023, nhưng đến tháng 9 năm 2025, một thẩm phán đã cho phép bà được tại ngoại trong thời gian chờ xét xử, với điều kiện không được rời khỏi nơi cư trú. Việc bà được Mexico cấp tị nạn ngay sau đó đã làm bùng lên ngọn lửa căng thẳng.

Mặc dù căng thẳng ngoại giao leo thang nghiêm trọng, dẫn đến việc trục xuất đại diện, cả hai quốc gia đã thực hiện các biện pháp nhằm giảm thiểu thiệt hại trong các lĩnh vực phi chính trị. Các mối quan hệ lãnh sự vẫn được duy trì và hoạt động bình thường để tiếp tục cung cấp các dịch vụ thiết yếu cho công dân hai nước. Quan trọng hơn, quan hệ kinh tế song phương vẫn không bị ảnh hưởng, một dấu hiệu rõ ràng cho thấy nỗ lực nhằm giữ xung đột chỉ giới hạn trong phạm vi chính trị. Kim ngạch thương mại song phương giữa Peru và Mexico trong năm 2024 đã đạt mức ấn tượng là 2,507 tỷ đô la Mỹ. Đáng chú ý, khu vực nông nghiệp của Peru chiếm một tỷ lệ đáng kể, cụ thể là 49% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Mexico, cho thấy tầm quan trọng của việc duy trì kênh kinh tế mở.

Sự cố ngoại giao nghiêm trọng này phản ánh những thay đổi rộng lớn hơn trong bức tranh chính trị khu vực Mỹ Latinh. Những vụ cắt đứt quan hệ như thế này đang đặt ra câu hỏi lớn về triển vọng hợp tác và hội nhập khu vực, đặc biệt là đối với các cơ cấu đa phương như Liên minh Thái Bình Dương.