Trí tuệ nhân tạo (AI) đang nổi lên như một công cụ mạnh mẽ, hứa hẹn mang lại những bước đột phá trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Simon Stiell, Thư ký điều hành Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu (UNFCCC), đã nhấn mạnh vai trò then chốt của AI trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và phát triển các giải pháp sáng tạo nhằm giảm phát thải carbon. Ông cho rằng AI có thể giúp con người giải phóng năng lực thay vì thay thế, ứng dụng trong việc quản lý lưới điện thông minh, lập bản đồ rủi ro khí hậu và hỗ trợ quy hoạch có khả năng chống chịu. Điều này phù hợp với xu hướng toàn cầu về năng lượng tái tạo, khi đầu tư vào lĩnh vực này đã tăng gấp mười lần trong thập kỷ qua, đạt 2 nghìn tỷ USD vào năm ngoái.
Tuy nhiên, song hành với tiềm năng to lớn đó là những thách thức không nhỏ, đặc biệt là về nhu cầu năng lượng và sự cần thiết của quy định quản lý. Các báo cáo cho thấy việc huấn luyện một mô hình AI lớn có thể thải ra lượng carbon tương đương với năm chiếc ô tô trong suốt vòng đời của chúng. Ước tính đến năm 2028, AI có thể chiếm 15-20% tổng mức tiêu thụ điện của các trung tâm dữ liệu. Điều này đặt ra câu hỏi về sự cân bằng giữa lợi ích môi trường mà AI mang lại và tác động tiêu cực từ chính quá trình vận hành của nó.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng với các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ lụt, hạn hán, việc ứng dụng AI để dự báo và cảnh báo sớm thiên tai trở nên cấp thiết. AI có thể xử lý lượng dữ liệu khổng lồ, nâng cao độ chính xác của các mô hình dự báo, giúp các quốc gia như Việt Nam có thêm thời gian chuẩn bị và ứng phó hiệu quả. Các quốc gia trên thế giới đang nỗ lực đạt mục tiêu Net Zero, với hơn 100 quốc gia đã cam kết, trong đó có những nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính đáng kể từ các nền kinh tế lớn như Trung Quốc, EU, Mỹ. Tuy nhiên, tiến độ vẫn còn chậm và nhiều nền kinh tế lớn chưa nộp kế hoạch hành động quốc gia mới theo Thỏa thuận Paris.
Để khai thác tối đa tiềm năng của AI trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các chính phủ, doanh nghiệp và các nhà nghiên cứu. Việc xây dựng các chính sách hỗ trợ, đầu tư vào công nghệ AI và đảm bảo an ninh dữ liệu là yếu tố then chốt. Đồng thời, cần có những quy định rõ ràng để quản lý việc sử dụng năng lượng của AI, thúc đẩy các giải pháp năng lượng sạch và tái tạo, nhằm đảm bảo rằng công nghệ này thực sự phục vụ cho một tương lai bền vững.