Liên minh Châu Âu Triển Khai Cơ Chế Mới Hỗ Trợ Các Quốc Gia Chịu Áp Lực Di Cư

Ủy ban Châu Âu vừa công bố kế hoạch giới thiệu một cơ chế hỗ trợ mới nhằm giúp đỡ các quốc gia thành viên Liên minh Châu Âu (EU) đang phải đối mặt với áp lực di cư nghiêm trọng. Sáng kiến quan trọng này là một phần không thể thiếu của Hiệp ước EU về Di cư và Tị nạn vừa được xây dựng gần đây, dự kiến sẽ chính thức có hiệu lực từ giữa năm 2026.

Theo đánh giá của Ủy ban, những quốc gia đang chịu gánh nặng lớn nhất bao gồm Hy Lạp, Síp, Tây Ban Nha và Ý. Trong năm qua, các nước này đã phải đối diện với số lượng người di cư đến không cân xứng, bao gồm cả các hoạt động cứu hộ phức tạp trên Địa Trung Hải. Mặc dù số lần vượt biên trái phép vào EU đã giảm khoảng một phần ba trong giai đoạn từ tháng 7 năm 2024 đến tháng 6 năm 2025, áp lực lên các quốc gia ven Địa Trung Hải vẫn duy trì ở mức cao.

Cơ chế đoàn kết mới này cung cấp cho các quốc gia thành viên nhiều phương án linh hoạt để tham gia đóng góp. Các quốc gia có thể chọn tiếp nhận người di cư trên lãnh thổ của mình, cung cấp hỗ trợ tài chính trực tiếp cho các nước đang chịu áp lực, hoặc cung cấp sự hỗ trợ về mặt kỹ thuật và vận hành. Một tùy chọn khác được quy định rõ ràng là việc đóng góp một khoản tiền 20.000 euro cho mỗi người di cư mà quốc gia đó quyết định không tiếp nhận.

Bên cạnh việc hỗ trợ trực tiếp các nước Địa Trung Hải, EU cũng đã xác định một loạt các quốc gia khác nằm trong vùng rủi ro chịu áp lực di cư. Danh sách này bao gồm Bỉ, Bulgaria, Croatia, Estonia, Pháp, Phần Lan, Đức, Ireland, Latvia, Lithuania, Hà Lan và Ba Lan.

Những quốc gia này sẽ được ưu tiên tiếp cận các công cụ hỗ trợ, bao gồm sự trợ giúp hoạt động từ Frontex – Cơ quan Bảo vệ Biên giới và Bờ biển Châu Âu. Frontex có nhiệm vụ điều phối các hoạt động tuần tra, giám sát dòng chảy di cư, tham gia vào các chiến dịch cứu hộ và hỗ trợ các quốc gia thành viên quản lý hiệu quả các thách thức di cư đang gia tăng.

Cơ chế này cũng xem xét tình hình của các quốc gia đã phải đối mặt với áp lực tích lũy trong suốt năm năm qua. Những quốc gia này, chủ yếu nằm ở khu vực Đông Âu, có thể được xem xét giảm một phần hoặc toàn bộ khoản đóng góp của họ vào cơ chế đoàn kết, nếu hệ thống di cư của họ đã phải chịu gánh nặng đặc biệt lớn trong thời gian dài.

Việc thực hiện cơ chế này là một vấn đề chính trị hết sức nhạy cảm. Các tranh cãi nảy sinh xoay quanh tính tự nguyện trong việc tham gia của các quốc gia thành viên và việc phân bổ gánh nặng một cách công bằng. Giới chính trị gia châu Âu đang có những cuộc tranh luận gay gắt: một số ủng hộ khái niệm “đoàn kết bắt buộc” thông qua hạn ngạch hoặc hỗ trợ tài chính, trong khi những người khác chỉ trích sáng kiến này, coi đó là sự can thiệp quá sâu vào chính sách nội bộ của quốc gia.

Ngoài ra, song song với cơ chế hỗ trợ, Ủy ban Châu Âu đang tăng cường củng cố biên giới và nâng cao khả năng phòng thủ trước các mối đe dọa lai ghép. Điều này bao gồm việc mua sắm máy bay không người lái (drone) và các hệ thống chống thiết bị bay không người lái với tổng trị giá khoảng 250 triệu euro. Các biện pháp này nhằm mục đích nâng cao an ninh cho các quốc gia đang chịu áp lực và quản lý các luồng di cư một cách hiệu quả hơn.

Tóm lại, EU đang thiết lập một hệ thống hỗ trợ và trách nhiệm đa tầng, cố gắng kết hợp sự giúp đỡ tự nguyện với các công cụ đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn đoàn kết chung. Cơ chế này được kỳ vọng sẽ giúp EU phản ứng linh hoạt hơn trước các thách thức di cư, phân chia trách nhiệm giữa các quốc gia và giảm thiểu tình trạng quá tải cho các nước riêng lẻ.