EU Mở Rộng Đầu Tư Thủy Điện tại Trung Á Trong Khuôn Khổ Sáng Kiến Global Gateway

Tại Diễn đàn Global Gateway, sự kiện diễn ra tại Brussels vào hai ngày 9 và 10 tháng 10 năm 2025, Liên minh châu Âu (EU) đã cùng với nhiều tổ chức tài chính quốc tế công bố giai đoạn đầu tư mới nhằm phát triển lĩnh vực thủy điện tại khu vực Trung Á. Trọng tâm chính của nỗ lực này là hỗ trợ xây dựng Nhà máy Thủy điện Kambarata-1 ở Kyrgyzstan—một dự án được coi là then chốt, có vai trò quyết định đối với sự ổn định về năng lượng và nguồn nước của toàn bộ khu vực.

Trước sự chứng kiến của đại diện từ Kyrgyzstan, Kazakhstan và Uzbekistan, các biên bản ghi nhớ (MOU) đã được ký kết với tổng giá trị cam kết lên tới 900 triệu euro, với sự tham gia chủ chốt của Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB). Song song đó, Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu (EBRD) cũng đã đạt được các thỏa thuận tương tự với các quốc gia này và đang xem xét khả năng cung cấp thêm nguồn tài trợ bổ sung, ước tính khoảng 1,3 tỷ euro. Cùng lúc, một đánh giá khả thi về mặt kỹ thuật và kinh tế cho dự án đã được trình bày, dưới sự hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới và được EU tài trợ một phần.

Ông Josef Sikela, Ủy viên EU phụ trách Quan hệ Đối tác Quốc tế, nhấn mạnh rằng việc đầu tư vào thủy điện Trung Á mang ý nghĩa chiến lược sâu sắc. Nó không chỉ củng cố sự độc lập về năng lượng cho khu vực mà còn đóng góp vào nền nông nghiệp bền vững, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và duy trì sự cân bằng sinh thái. Ông Sikela nhận định rằng dự án Kambarata-1 sẽ mở ra các cơ hội kinh tế mới cho cộng đồng địa phương, đồng thời tăng cường hợp tác giữa các quốc gia trong khu vực về quản lý tài nguyên nước.

Về phía EIB, Phó Chủ tịch Kyriakos Kakouris khẳng định rằng, với sự hỗ trợ từ các bảo lãnh của Ủy ban châu Âu, ngân hàng đang tài trợ cho cơ sở hạ tầng nhằm thúc đẩy thương mại điện tái tạo và củng cố sự hợp tác năng lượng cấp khu vực. Bà Odile Renaud-Basso, Chủ tịch EBRD, mô tả Kambarata-1 là một “dự án khu vực tiên phong”, thể hiện nỗ lực chung của các nước Trung Á nhằm nâng cao an ninh năng lượng và an ninh nguồn nước.

Ngoài Kambarata-1, các đại biểu tham dự diễn đàn cũng đã thảo luận về tiến độ xây dựng Nhà máy Thủy điện Rogun tại Tajikistan, nơi đang xây dựng đập nước cao nhất thế giới. Dự án này, được triển khai với sự tham gia của Ngân hàng Thế giới, EU và nhiều công ty châu Âu, dự kiến sẽ tăng gấp đôi công suất năng lượng của Tajikistan vào năm 2032 và tạo nền tảng vững chắc cho việc xuất khẩu điện sang các quốc gia lân cận.

Cả hai dự án trọng điểm này đều nằm trong khuôn khổ rộng lớn của sáng kiến Global Gateway và được thực hiện theo mô hình Team Europe. Mô hình này tập hợp nguồn lực từ EU, các quốc gia thành viên, các ngân hàng phát triển và khu vực tư nhân. Mục tiêu tổng thể của chương trình là thiết lập các kết nối cơ sở hạ tầng đáng tin cậy, thân thiện với môi trường và công nghệ cao, đồng thời thu hút tới 300 tỷ euro đầu tư trong giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2027.

Những sáng kiến này là minh chứng rõ ràng cho quyết tâm của Liên minh châu Âu trong việc tăng cường quan hệ đối tác chiến lược với Trung Á. Thông qua việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh, hợp tác khu vực và phát triển bền vững, EU hướng tới mục tiêu mang lại lợi ích cho người dân và bảo vệ môi trường sinh thái.