Các nhà khảo cổ học đã phát hiện những bằng chứng sớm nhất về kỹ thuật ướp xác trên thế giới, có niên đại từ 4.000 đến 12.000 năm trước, tại hơn 50 địa điểm chôn cất trải dài khắp miền Nam Trung Quốc, Việt Nam và Indonesia. Phát hiện này cho thấy một phương pháp bảo quản thi thể độc đáo, có trước cả những xác ướp Ai Cập và văn hóa Chinchorro ở Chile. Những hài cốt này được tìm thấy trong các tư thế co quắp khác thường, với các khớp xương còn nguyên vẹn, cho thấy một phương pháp bảo quản đặc biệt.
Phân tích cho thấy thi thể đã được xử lý bằng lửa và khói, một kỹ thuật ướp xác bằng cách hun khói để làm khô từ từ mà vẫn giữ được hình dáng ban đầu mà không làm hỏng các khớp. Kỹ thuật này có thể đã phổ biến trong các cộng đồng săn bắt và hái lượm sớm ở châu Á, những người có mối liên hệ chặt chẽ với những người Homo sapiens đầu tiên rời khỏi châu Phi cách đây khoảng 70.000 năm. Tiến sĩ Khảo cổ học Hsiao-Chun Hung nhấn mạnh rằng khám phá này cho thấy sự pha trộn độc đáo giữa kỹ thuật, truyền thống, văn hóa và tín ngưỡng.
Một số bộ lạc ở Papua và New Guinea, như Dani và Anga, vẫn thực hành các kỹ thuật ướp xác tương tự, bao gồm cả việc làm khô thi thể bằng khói trong nhiều tháng. Sự tương đồng này gợi ý về mối liên hệ tiềm ẩn giữa các tập tục tang lễ ở châu Á và châu Đại Dương, phản ánh niềm tin sâu sắc và tình yêu thương đối với người đã khuất. Nghiên cứu, được công bố trên tạp chí PNAS, đã sử dụng các kỹ thuật tiên tiến như nhiễu xạ tia X và quang phổ hồng ngoại để phân tích 54 bộ hài cốt được khai quật từ 11 địa điểm khảo cổ ở Đông Nam Á.
Kết quả cho thấy phần lớn các bộ hài cốt này đã trải qua quá trình hun khói kéo dài, một phương pháp bảo quản thi thể có niên đại sớm nhất được ghi nhận trên toàn thế giới. Kỹ thuật này khác biệt rõ rệt so với các phương pháp ướp xác tự nhiên ở các vùng khí hậu khô hạn như Ai Cập hay Andes, và là một giải pháp hiệu quả cho môi trường ẩm ướt của Đông Nam Á. Phát hiện này không chỉ mở rộng hiểu biết của chúng ta về các tập tục mai táng thời tiền sử mà còn cho thấy sự đa dạng trong các kỹ thuật mà con người cổ đại đã sử dụng để tôn vinh và giữ gìn ký ức về tổ tiên.
Nó cũng gợi ý về sự liên tục văn hóa và sinh học sâu sắc, có thể bắt nguồn từ thời kỳ đầu con người di cư khỏi châu Phi. Các nhà nghiên cứu tin rằng kỹ thuật hun khói này có thể đã lan rộng khắp một khu vực rộng lớn và tồn tại trong hơn 12.000 năm, một minh chứng cho sự kiên trì của các tín ngưỡng và thực hành mai táng cổ xưa.