Các cuộc khai quật khảo cổ học tại Sefertepe, Thổ Nhĩ Kỳ, đã hé lộ 12 hộp sọ người có niên đại hơn 10.500 năm tuổi, một khám phá quan trọng trong khuôn khổ Dự án Nghiên cứu Thời kỳ Đồ đá mới ở Şanlıurfa - Taş Tepeler.
Phát hiện này, do Giáo sư Emre Güldoğan từ Đại học Istanbul dẫn đầu và được Bộ Văn hóa và Du lịch Thổ Nhĩ Kỳ hỗ trợ, tiếp nối thành công từ năm trước khi tìm thấy một căn phòng chứa 31 hộp sọ. Mùa khai quật năm nay đã bổ sung thêm tám hộp sọ vào căn phòng này và bốn hộp sọ ở khu vực riêng biệt, củng cố giả thuyết Sefertepe là một trung tâm nghi lễ quan trọng. Giáo sư Güldoğan cho biết những phát hiện năm nay cho thấy các hoạt động văn hóa phức tạp hơn so với những gì đã biết.
Phân tích nhân chủng học ban đầu của Giáo sư Tiến sĩ Yılmaz Selim Erdal từ Đại học Hacettepe cho thấy các hài cốt thuộc về các cá nhân ở nhiều độ tuổi, từ trẻ sơ sinh sáu tháng tuổi đến người trưởng thành 40 tuổi. Điều này gợi ý rằng những hài cốt này là kết quả của các nghi lễ kéo dài, thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên qua nhiều thế hệ, chứ không phải là hậu quả của một sự kiện thảm khốc duy nhất.
Bên cạnh di cốt người, các nhà khảo cổ còn phát hiện các đặc điểm kiến trúc độc đáo tại Sefertepe, bao gồm sàn của một tòa nhà đặc biệt với móng nhà được san phẳng có chủ đích và các hố được chạm khắc, cho thấy sự quy hoạch tỉ mỉ. Các nghiên cứu thực vật học đang diễn ra nhằm tìm hiểu sự chuyển đổi từ lối sống săn bắt hái lượm sang định cư nông nghiệp, vẽ nên bức tranh toàn diện hơn về cuộc sống thời kỳ Đồ đá mới.
Sefertepe là một trong 12 địa điểm thuộc mạng lưới Taş Tepeler, nằm quanh khu vực Şanlıurfa, lưu giữ lịch sử từ 9.000 đến 12.000 năm. Tương tự như Göbeklitepe, Sefertepe cho thấy khu vực này là một mạng lưới các cộng đồng kết nối, chia sẻ các thực hành kiến trúc và tôn giáo chung. Các cột đá hình chữ T được tìm thấy tại các địa điểm này, giống như ở Göbeklitepe, thường được hiểu là biểu tượng của con người hoặc tổ tiên, cho thấy sự giao thoa giữa kiến trúc và tâm linh trong xã hội thời kỳ Đồ đá mới.
Việc tìm thấy 12 hộp sọ mới tại Sefertepe càng củng cố cách hiểu về Sefertepe như một địa điểm dành cho các nghi lễ thời kỳ Đồ đá mới và sự tôn thờ tổ tiên. Các nhà nghiên cứu đang thu thập những hiểu biết sâu sắc hơn về cách các cộng đồng này nhìn nhận về sự sống, cái chết và thế giới bên kia. Giáo sư Güldoğan nhấn mạnh rằng công việc này mới chỉ bắt đầu và mỗi khám phá mới đều làm phong phú thêm sự hiểu biết của họ về thế giới biểu tượng của các xã hội thời kỳ Đồ đá mới.
Sefertepe có tiềm năng trở thành một địa điểm then chốt không chỉ đối với Đông Nam Anatolia mà còn đối với lịch sử văn minh nhân loại, soi sáng kỷ nguyên mà các xã hội nông nghiệp định cư dần thay thế các cộng đồng săn bắt hái lượm.