Nghiên cứu mới đây từ Đại học Bang Yerevan đã làm sáng tỏ vai trò của các "đá rồng" hay còn gọi là "vishap" bí ẩn của Armenia. Những khối đá tiền sử này, cao từ 0,9 đến 5,5 mét và được chạm khắc hình động vật, đặc biệt là cá và gia súc, đã được các nhà khoa học phân tích kỹ lưỡng về vị trí và kích thước. Nghiên cứu này, dẫn đầu bởi Vahe Gurzadyan và Arsen Bobokhyan, đã phân tích sự phân bố của 115 tảng đá vishap, cho thấy chúng được đặt một cách chiến lược gần các nguồn nước như suối, sông và hệ thống thủy lợi ở các đồng cỏ trên núi cao. Điều này củng cố giả thuyết rằng những tảng đá này có liên quan mật thiết đến các tín ngưỡng thờ nước cổ đại.
Các phát hiện cho thấy những tảng đá vishap chủ yếu tập trung ở các vùng núi cao của Armenia, bao gồm Núi Aragats, Dãy núi Geghama, và các khu vực Sevan và Vardenis. Vị trí của chúng gần các nguồn nước đã dẫn đến kết luận rằng chúng là một phần không thể thiếu của các nghi lễ nước cổ đại. Nghiên cứu, được công bố trên tạp chí Heritage Science vào ngày 1 tháng 9 năm 2025, đã sử dụng phương pháp xác định niên đại bằng carbon phóng xạ tại địa điểm Tirinkatar trên Núi Aragats, đặt niên đại của một số tảng đá vishap vào khoảng 4200 đến 4000 TCN, thuộc thời kỳ đồ đá đồng. Sự hiện diện của các hiện vật khác như bản khắc trên đá, gò mộ và vòng tròn đá tại các địa điểm này nhấn mạnh tầm quan trọng văn hóa và tôn giáo lâu dài của chúng.
Mặc dù nhiều tảng đá vishap hiện đang trong tình trạng xuống cấp, các hình chạm khắc và bệ đá của chúng vẫn cung cấp những hiểu biết quý giá về diện mạo và chức năng ban đầu. Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn những di tích này để hiểu sâu hơn về các thực hành tâm linh cổ đại và mối liên hệ của chúng với nước. Một phát hiện quan trọng khác là các tảng đá vishap được tìm thấy tập trung ở hai độ cao khác nhau, khoảng 1.900 mét và 2.700 mét so với mực nước biển. Điều này cho thấy một mô hình sắp xếp có cấu trúc, có thể liên quan đến các tuyến đường di cư theo mùa hoặc hành hương nghi lễ, củng cố thêm giả thuyết về mối liên hệ của chúng với các hoạt động theo mùa hoặc các nghi lễ quan trọng trong xã hội cổ đại.
Nghiên cứu cũng làm nổi bật ảnh hưởng lâu dài của các tảng đá vishap đối với văn hóa Armenia. Từ thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ thứ 6 TCN, những tảng đá này đã được khắc lại bằng ngôn ngữ Urartian, và các bản khắc sau đó bằng chữ Armenia thời Trung cổ càng khẳng định tác động văn hóa của chúng. Hơn nữa, các yếu tố thiết kế của vishap còn xuất hiện trong các khachkar – những tảng đá chữ thập được chạm khắc, là trung tâm của nghệ thuật Cơ đốc giáo Armenia – cho thấy sự liên tục đáng chú ý về ý nghĩa văn hóa qua hàng nghìn năm.