Các nhà khảo cổ học Israel đã công bố một phát hiện lịch sử quan trọng: tàn tích của một giáo đường Do Thái cổ đại, ước tính 1.500 năm tuổi, được khai quật tại Khu bảo tồn thiên nhiên Yehudiya, Cao nguyên Golan. Công trình này, từng bị thất lạc, nay hé lộ những góc nhìn mới về sự phát triển của cộng đồng Do Thái trong các thời kỳ La Mã và Byzantine. Cuộc khai quật, một nỗ lực chung giữa Viện Khảo cổ học Zinman thuộc Đại học Haifa, Khoa Nghiên cứu Đất Israel của Cao đẳng Kinneret và dưới sự chỉ đạo của Cơ quan Cổ vật Israel, đã mang lại nhiều mảnh ghép kiến trúc được trang trí công phu. Ban đầu, các nhà khoa học ghi nhận hơn 150 mảnh vỡ kiến trúc được tái sử dụng trong các tàn tích của làng mạc bỏ hoang trong khu vực. Tuy nhiên, một sự tập trung bất thường của các hiện vật đã dẫn họ đến địa điểm giáo đường hiện tại.
Việc đào sâu đã hé lộ những mảnh vỡ trang trí và đặc biệt là bức tường phía nam của tòa nhà, với ba lối mở hướng về Jerusalem – một đặc điểm kiến trúc quan trọng của các giáo đường cổ. Với kích thước ít nhất 13x17 mét, công trình mang một thiết kế theo kiểu vương cung thánh đường, phổ biến trong các giáo đường cổ đại. Sự hiện diện của các bộ phận thuộc về một Hòm thánh (Ark) càng củng cố thêm chức năng tôn giáo của địa điểm này. Phát hiện này bổ sung vào hơn 25 giáo đường cổ đã được tìm thấy trong khu vực, cho thấy một cộng đồng Do Thái thịnh vượng đã từng tồn tại ở đây trong suốt các thời kỳ La Mã và Byzantine, giai đoạn kéo dài từ thế kỷ 1 trước Công nguyên đến thế kỷ 7-8 sau Công nguyên.
Các giáo đường này không chỉ là nơi cầu nguyện mà còn là trung tâm học tập và đời sống văn hóa sôi động. Khu vực Cao nguyên Golan, nơi có phát hiện này, có lịch sử phức tạp và ý nghĩa chiến lược quan trọng. Vùng đất này, từng thuộc về Syria trước năm 1967, đã trở thành tâm điểm của nhiều tranh chấp địa chính trị. Tuy nhiên, qua lăng kính khảo cổ, nó lại mở ra một bức tranh về sự giao thoa văn hóa và lịch sử lâu đời.
Việc phát hiện ra giáo đường cổ này không chỉ làm sáng tỏ thêm lịch sử của cộng đồng Do Thái mà còn góp phần làm phong phú thêm hiểu biết của chúng ta về các nền văn minh đã từng tồn tại trên vùng đất này. Các nhà chức trách có kế hoạch tiếp tục khai quật và dự kiến sẽ mở cửa địa điểm này cho công chúng tham quan trong tương lai, hứa hẹn sẽ mang lại nhiều khám phá thú vị hơn nữa về di sản lịch sử và văn hóa phong phú của khu vực.