Một công trình nghiên cứu mang tính bước ngoặt, được công bố trên tạp chí Nature Ecology and Evolution, đã hé lộ bí ẩn tiến hóa về khả năng bay bền bỉ của loài dơi, sinh vật có vú duy nhất thực hiện được điều này. Phát hiện cốt lõi cho thấy dơi không tạo ra các gen hoàn toàn mới cho việc bay lượn, mà thay vào đó, chúng đã khéo léo tái sử dụng những bộ gen đã có sẵn, vốn được chia sẻ với các loài động vật có vú khác.
Sự tái tổ chức di truyền tinh vi này đã cho phép dơi kích hoạt các gen chung đó để phát triển cấu trúc cánh chuyên biệt và hệ thống cơ bắp cần thiết cho việc bay. Công trình nghiên cứu do Christian Feregrino dẫn dắt đã đặt ra nghi vấn về quan điểm truyền thống về sự đổi mới tiến hóa liên quan đến các cấu trúc mới lạ. Nó gợi mở một khả năng sâu sắc hơn: sự tiến hóa có thể tận dụng lại thông tin di truyền đã tồn tại để kiến tạo nên những chức năng hoàn toàn mới, minh chứng cho sự khéo léo và khả năng thích ứng vượt trội của sự sống.
Bên cạnh ý nghĩa về mặt di truyền, dơi còn là những trụ cột không thể thiếu cho sự vận hành hài hòa của hệ sinh thái. Chúng đảm nhiệm vai trò thụ phấn cho thực vật, phân tán hạt giống và điều tiết số lượng côn trùng gây hại. Việc thấu hiểu cơ sở di truyền cho khả năng bay của chúng không chỉ làm phong phú thêm kiến thức khoa học mà còn có thể hỗ trợ các nỗ lực bảo tồn những sinh vật sống về đêm này.
Thực tế, dơi là một phần quan trọng trong việc duy trì cân bằng sinh thái, hỗ trợ nông nghiệp, và thậm chí còn mở ra các ứng dụng tiềm năng trong y học, chẳng hạn như nghiên cứu về hợp chất 'draculin' trong nước bọt dơi ma cà rồng có thể hỗ trợ điều trị đột quỵ. Các nhà khoa học đã chứng minh rằng một số loài dơi có thể săn mồi ở độ cao đáng kinh ngạc, lên tới 1.600 mét so với mặt đất, khẳng định vai trò của chúng như những 'siêu anh hùng' thầm lặng trong việc bảo vệ an ninh lương thực.
Hơn 1.400 loài dơi đang tồn tại trên toàn cầu, chiếm khoảng 20% tổng số loài động vật có vú, và chúng đã trải qua hơn 50 triệu năm tiến hóa để hoàn thiện những 'siêu năng lực' này. Những khám phá này mở ra những hướng đi mới mẻ cho việc nghiên cứu về sự tái kích hoạt gen và khả năng thích ứng ở các loài khác, nhắc nhở rằng sự đổi mới vĩ đại nhất thường đến từ việc nhìn nhận lại và sử dụng lại tài nguyên sẵn có với một nhận thức mới.