Cộng đồng khoa học vừa xác nhận một sự kiện chưa từng có trong vũ trụ: Vụ bùng phát tia gamma (GRB) mang tên GRB 250702B đã chính thức được công nhận là vụ nổ có năng lượng khổng lồ nhất từng được ghi nhận. Những dữ liệu quý giá thu thập được từ Kính thiên văn Không gian James Webb (JWST) đã củng cố vị thế kỷ lục của hiện tượng này, đồng thời đặt ra những thách thức lớn đối với các mô hình vũ trụ học hiện hành.
Theo truyền thống, các vụ bùng phát tia gamma (GRB) được xem là những xung ánh sáng mạnh mẽ và ngắn ngủi nhất, thường chỉ kéo dài từ vài mili giây đến vài phút. Tuy nhiên, GRB 250702B lại thể hiện sự bền bỉ bất thường, lặp lại và bùng phát liên tục trong gần một ngày. Một số báo cáo cho thấy hoạt động liên tục này kéo dài đến bảy giờ, với sự lặp lại trong dải tia X, điều này khiến sự kiện vượt ra ngoài phạm vi phân loại tiêu chuẩn. Kính thiên văn Fermi của NASA là thiết bị đầu tiên ghi nhận vụ bùng phát này vào ngày 2 tháng 7 năm 2025.
Điểm mấu chốt trong quá trình phân tích là việc xác định chính xác khoảng cách của hiện tượng, điều mà độ nhạy bén vượt trội của JWST đã giúp thực hiện được. Việc tính toán khoảng cách này đã cho phép các nhà thiên văn học xác định được các đặc tính thực sự của năng lượng được giải phóng, và kết quả là một con số kỷ lục. Năng lượng được giải phóng chỉ trong một sự kiện duy nhất này tương đương với tổng lượng năng lượng mà Mặt Trời của chúng ta sẽ phát ra trong toàn bộ vòng đời mười tỷ năm của nó. Một số ước tính còn chỉ ra rằng năng lượng giải phóng tương đương với việc khoảng 1025 megaton bom hạt nhân phát nổ cùng một lúc.
Môi trường xung quanh vụ nổ cũng là một yếu tố gây ra sự quan tâm đặc biệt. Khác với hầu hết các GRB thường phát sinh trong các thiên hà nhỏ, trẻ và có hoạt động hình thành sao mạnh mẽ, thiên hà chủ của GRB 250702B lại lớn đáng ngạc nhiên và chứa rất nhiều bụi. Sự không phù hợp này khiến các nhà nghiên cứu phải đưa ra giả thuyết rằng môi trường cục bộ có thể đóng vai trò quyết định trong việc hình thành một GRB cực đoan đến vậy. Các tác giả nghiên cứu đặt ra các giả thuyết về sự sụp đổ cực kỳ bất thường của một ngôi sao đang chết hoặc việc một lỗ đen nuốt chửng một ngôi sao nhỏ hơn. Đáng chú ý, không giống như hầu hết các GRB dài hạn liên quan đến sự sụp đổ của các ngôi sao lớn và siêu tân tinh, không có siêu tân tinh sáng nào được phát hiện ở gần đó.
Các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục thu thập dữ liệu, sử dụng các công cụ như máy quang phổ X-shooter của kính thiên văn VLT, để làm sáng tỏ cơ chế của sự kiện này. Khám phá này nhấn mạnh rằng mọi hiện tượng vượt ra ngoài khuôn khổ thông thường đều là chất xúc tác để chúng ta đào sâu thêm sự hiểu biết về các định luật cơ bản, và đòi hỏi phải phát triển các mô hình lý thuyết mới để nắm bắt được sự biểu hiện phi thường này của động lực học vũ trụ.