Vòng tròn hài hòa: Cách cá heo điều chỉnh trạng thái nhóm bằng âm thanh

Trong lòng đại dương bao la, không có dao mổ, không có đường may, và cũng chẳng có bất kỳ dụng cụ y tế nào.

Thế nhưng, nơi đó tồn tại một thứ cổ xưa hơn mọi công nghệ: âm thanh. Chính âm thanh này đã hé lộ khía cạnh bí ẩn trong đời sống của cá heo, cho thấy cách chúng duy trì sự gắn kết cộng đồng mà không cần đến xung đột, đau đớn hay sự chia rẽ.

Đây không phải là câu chuyện về “chữa trị”, “bệnh tật” hay “vết thương”. Đây là câu chuyện về nhịp điệu, về sự rung động và quá trình quay về trật tự, theo cách mà những sinh vật đã sống dưới nước hàng triệu năm thấu hiểu.

Cá heo: Những người bảo tồn cộng hưởng

Các nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2024–2025 đã chỉ ra rằng cá heo biển có những hành vi đáng chú ý:

• Chúng đồng bộ hóa các tần số âm thanh.

Ví dụ, các nhà khoa học đã xác định được những tiếng huýt sáo không đặc trưng được các nhóm cá heo sử dụng như tín hiệu “hỏi” hoặc “báo động”. Nghiên cứu về âm học của động vật có vú biển cũng nhấn mạnh rằng chúng dựa vào âm thanh để phối hợp hoạt động nhóm. Đây không phải là liệu pháp, mà là một hình thức hỗ trợ nội tại của loài.

Những vòng tròn điều hòa: Cấu trúc rung động tập thể

Khi một cá thể bị lệch khỏi nhịp điệu chung—do mệt mỏi, mất phương hướng—cả nhóm sẽ tạo thành một vòng tròn. Các thiết bị thủy âm (hydrophone) đã ghi nhận được:

• Sự giảm tần số của các tiếng lách cách (clicks).

Cả nhóm tạo ra một trường âm thanh thống nhất, trường này không tác động lên cá thể, mà đồng điệu với nó. Nhờ đó, cơ thể cá thể đó tìm lại được vị trí của mình trong bản hợp xướng rung động chung.

Khoa học nói gì về điều này?

Các công trình nghiên cứu gần đây đã khám phá ra những quy luật sau:

• Âm thanh giúp đồng bộ hóa hành vi của cả nhóm.

Chẳng hạn, việc nghiên cứu âm học của động vật có vú biển cho thấy tiếng ồn có thể làm gián đoạn sự tương tác nhóm. Một nghiên cứu khác về giao tiếp “giống ngôn ngữ” của cá heo đã phát hiện ra chúng sử dụng nhiều loại tiếng huýt sáo khác nhau, có thể mang chức năng “báo động” và “đặt câu hỏi”.

Bài học cho con người

Cá heo minh chứng cho một nguyên tắc sinh học quan trọng: các hệ thống sống luôn hướng tới việc khôi phục sự hài hòa, thay vì chỉ sửa chữa những sai sót riêng lẻ.

Nghiên cứu về hành vi của động vật có vú biển cho thấy các nhóm cá heo duy trì sự ổn định của cộng đồng không phải thông qua cạnh tranh, mà thông qua cộng hưởng âm thanh và đồng bộ hóa hành vi.

Những sinh vật này không phân chia thành viên nhóm thành “mạnh” hay “yếu”. Chúng phản ứng lại sự thay đổi nhịp điệu—sự căng thẳng, mất phương hướng, hoặc suy giảm hoạt động—và bù đắp bằng sự hiện diện tập thể cùng các tín hiệu âm thanh phối hợp.

Cứ như vậy, một trường chức năng chung của nhóm được hình thành, nơi các thông số sinh lý và hành vi dần dần được cân bằng lại.

Khi trường nhóm trở về trạng thái hài hòa, sự toàn vẹn của từng cá thể cũng được phục hồi.