Các nhà khoa học tại Viện Hải dương học Woods Hole (WHOI) đã phát triển một phương pháp đột phá nhằm dự đoán các vụ phun trào núi lửa dưới đáy biển. Cách tiếp cận mới mẻ này dựa trên việc theo dõi những dao động nhiệt độ tinh tế phát ra từ các miệng thủy nhiệt sâu thẳm. Phương pháp này đã được thử nghiệm và chứng minh tính hiệu quả cao vào năm 2025 tại khu vực Sống núi Đông Thái Bình Dương, mở ra một trang sử mới trong nỗ lực giải mã và thấu hiểu động lực phức tạp của hành tinh chúng ta.
Trong suốt nhiều năm nghiên cứu, các chuyên gia đã cẩn thận ghi lại những thay đổi nhiệt độ cực kỳ nhỏ, gần như không thể cảm nhận được – chỉ là những phần mười của một độ C. Điều đáng kinh ngạc là những biến động nhiệt này xuất hiện rất lâu trước khi nền đáy đại dương bắt đầu rung lắc dữ dội do sự dâng lên của khối magma nóng chảy. Chính những tín hiệu vi mô, tưởng chừng vô nghĩa này, lại trở thành những dấu hiệu cảnh báo sớm và rõ ràng nhất về một sự kiện phun trào sắp sửa diễn ra.
Cụ thể hóa, vào tháng 1 năm 2025, đội ngũ WHOI đã ghi nhận sự tăng nhiệt độ một cách từ tốn nhưng liên tục tại các miệng phun thuộc khu vực Tica Vent. Dựa trên dữ liệu này, các nhà khoa học đã nhanh chóng đưa ra nhận định rằng quá trình tích tụ và dồn nén magma đang diễn ra mạnh mẽ ngay dưới lớp vỏ đại dương. Vài tháng sau đó, chính xác là vào tháng 4, việc triển khai tàu lặn thám hiểm Alvin đã cung cấp bằng chứng xác thực cho giả thuyết này: một vụ phun trào núi lửa thực sự đang bùng phát ở độ sâu khoảng 2,5 kilômét dưới mặt nước biển.
Nhà địa vật lý biển Dan Forni đã nhấn mạnh tầm quan trọng của phát hiện này: "Lần đầu tiên, chúng ta có khả năng quan sát không chỉ bản thân sự kiện địa chất mà còn cả toàn bộ quá trình dẫn dắt đến nó. Nhiệt độ của các miệng thủy nhiệt đã trở thành một loại ngôn ngữ đặc trưng, qua đó đại dương đang cảnh báo chúng ta về những ý định và biến đổi bên trong lòng nó."
Những khám phá mang tính bước ngoặt này buộc chúng ta phải nhìn nhận lại vai trò của hệ thống thủy nhiệt. Chúng không chỉ đơn thuần là những ốc đảo sinh học phong phú, nơi nuôi dưỡng các quần thể sinh vật độc đáo trong môi trường khắc nghiệt, mà còn là những "cửa sổ" cực kỳ nhạy cảm, cho phép nhân loại đọc được nhịp đập và đời sống nội tại của Trái Đất. Điều này khẳng định rằng đại dương có khả năng phát tín hiệu báo trước về những thay đổi kiến tạo sâu sắc, rất lâu trước khi con người kịp cảm nhận được rung chấn đầu tiên.
Kết quả là, một ngành khoa học hoàn toàn mới đang được khai sinh – đó là địa vật lý dự báo đại dương (oceanic predictive geophysics). Trong lĩnh vực tiên phong này, nhiệt độ của nước biển không còn chỉ là một thông số vật lý đơn thuần, mà đã trở thành một công cụ dự báo mạnh mẽ. Những vực sâu thẳm của đại dương giờ đây đóng vai trò là đối tác quan trọng, giúp con người nâng cao hiểu biết về hành tinh xanh của mình.