Các chuyến thám hiểm khoa học gần đây tại khu vực Mangystau của Kazakhstan đã khám phá ra những kiến tạo cảnh quan ấn tượng, đóng vai trò là bằng chứng trực tiếp cho sự tồn tại của Đại dương Tethys rộng lớn một thời. Những sườn dốc nhiều lớp và các hẻm núi ngoạn mục này, có niên đại hàng triệu năm, mở ra một biên niên sử địa chất sâu sắc cho các nhà nghiên cứu. Công trình nghiên cứu, được dẫn dắt bởi chuyên gia Gaukhar Yesirkepova, đã ghi nhận các dấu vết trầm tích từ thời kỳ mà khu vực này còn chìm sâu dưới làn nước của biển tiền sử.
Núi Bokty, một trong những biểu tượng nổi bật của Kazakhstan, phô bày cấu trúc phân lớp đối xứng, đa sắc màu, được hình thành từ đá vôi phấn. Cấu trúc này chính là hệ quả trực tiếp của quá trình lắng đọng trầm tích biển cổ đại. Những bằng chứng được lưu giữ trong đá như vậy kể lại chu kỳ biến đổi không ngừng của hành tinh chúng ta.
Các Hẻm núi Kyzylkum, được mệnh danh như món tráng miệng nhiều lớp do hình dạng tương tự, phản ánh hoạt động địa chất kéo dài đã định hình nên cảnh quan nơi đây. Những hoa văn này nhắc nhở rằng ngay cả những cấu trúc tưởng chừng vững chắc nhất cũng chỉ là biểu hiện tạm thời của sự vận động vĩnh cửu của vật chất.
Thung lũng Ybyzty-sai đặc biệt thu hút sự chú ý. Các bức tường đá vôi tại đây có cấu trúc tổ ong, giữ lại dấu vết của các sinh vật biển và khoáng chất đã lắng đọng cách đây hơn 40 triệu năm. Những phát hiện này đóng góp đáng kể vào việc tái tạo lại cổ địa lý của lưu vực Tethys.
Đại dương Tethys được biết là đã tồn tại khoảng một tỷ năm, chia cắt hai siêu lục địa Gondwana và Laurasia. Đại dương này được đặt tên theo nữ thần biển Hy Lạp cổ đại Tethys bởi nhà địa chất học người Áo Eduard Suess vào năm 1893, và là yếu tố then chốt chia tách siêu lục địa Pangea. Ngày nay, các di tích còn sót lại của đại dương này chính là những vùng nước lớn như Địa Trung Hải, Biển Đen và Biển Caspi.
Tại Thung lũng Torysh gần đó, nằm trên đáy đại dương cổ xưa, người ta có thể tìm thấy các khối cầu đá (concretions) với đường kính lên tới 4 mét. Niên đại của các kiến tạo này được ước tính từ 40 đến 60 triệu năm, cũng thuộc về thời kỳ tồn tại của Tethys. Việc nghiên cứu các cấu trúc này giúp chúng ta nhận ra rằng các lục địa hiện tại là kết quả của một quá trình tách giãn vĩ đại, nơi các dãy núi như Alps và Himalayas đã trỗi dậy từ những vực sâu của đại dương.
Những cảnh quan ở Kazakhstan này là những khoảnh khắc bị đóng băng của sự tương tác hành tinh vĩ đại, thôi thúc chúng ta suy ngẫm sâu sắc hơn về vị trí của mình trong chuỗi tồn tại không ngừng này. Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng việc bảo tồn và nghiên cứu các di sản thiên nhiên như vậy là điều cần thiết để nhận thức được quy mô tiến hóa của Trái Đất và nguồn năng lượng sáng tạo vô tận của nó.
Nhà địa chất Gaukhar Yeserkepova đã phát biểu: “Mỗi lớp đá là một bản nhạc của thời gian. Đại dương đã rút đi, nhưng bài ca của nó vẫn vang vọng trong đá.”