Kính Viễn Vọng MeerKAT Phát Hiện Dấu Hiệu Hydroxyl, Khẳng Định Bản Chất Tự Nhiên Của Sao Chổi Liên Sao 3I/ATLAS

Những quan sát chi tiết từ kính viễn vọng vô tuyến MeerKAT tại Nam Phi đã cung cấp bằng chứng thuyết phục, củng cố nhận định về nguồn gốc tự nhiên của sao chổi được định danh chính thức là C/2025 N1 (ATLAS), hay còn gọi là 3I/ATLAS. Thiết bị này đã ghi nhận được các vạch hấp thụ hydroxyl (OH) tại các tần số vô tuyến 1665 MHz và 1667 MHz, một dấu hiệu đặc trưng cho hoạt động của sao chổi. Phát hiện này, lần đầu tiên thu được phổ vô tuyến của một vật thể liên sao, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc giải mã bản chất của vị khách vũ trụ này.

Sao chổi 3I/ATLAS được hệ thống kính viễn vọng khảo sát ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) tại Chile phát hiện vào ngày 1 tháng 7 năm 2025. Quỹ đạo hình hyperbol, không bị ràng buộc, xác nhận đây là vật thể liên sao thứ ba được xác định đi qua Hệ Mặt Trời, nối tiếp 1I/’Oumuamua năm 2017 và 2I/Borisov năm 2019. Sự hiện diện của các gốc hydroxyl là vô cùng giá trị, vì chúng được tạo ra khi nhân băng giá của sao chổi thăng hoa, tức là chuyển trực tiếp thành khí khi nó tiến gần Mặt Trời. Sự hiện diện của các vạch hấp thụ OH tại các tần số vô tuyến cụ thể là dấu hiệu đã được công nhận rõ ràng về quá trình này.

Quan sát của MeerKAT vào ngày 24 tháng 10 năm 2025, chỉ năm ngày trước khi sao chổi tiến đến điểm cận nhật, đã mang lại tín hiệu rõ nét này. Điều này trái ngược với những nỗ lực không thành công trước đó vào ngày 20 và 28 tháng 9 năm 2025, có thể do sao chổi còn ở xa Mặt Trời hơn vào những thời điểm đó. Nhà vật lý thiên văn Avi Loeb, người trước đây từng đưa ra khả năng 3I/ATLAS là vật thể nhân tạo, đã ghi nhận phát hiện hydroxyl này và nhấn mạnh sự cần thiết phải tiếp tục theo dõi để xác định sự ổn định của quá trình sản sinh OH.

Trong khi đó, các hình ảnh quang học được chụp sau điểm cận nhật, ví dụ như vào ngày 31 tháng 10 năm 2025 bởi nhà thiên văn học Qicheng Zhang thuộc Đài quan sát Lowell, đã hé lộ một cấu trúc đa tia phức tạp, với ít nhất bảy tia phun ra theo nhiều hướng khác nhau, một hiện tượng thách thức sự hiểu biết thông thường về sao chổi tự nhiên. Một số nhà khoa học ước tính, nếu đây là sao chổi tự nhiên, việc mất khối lượng để tạo ra cấu trúc này có thể lên tới hơn 10-20% khối lượng ban đầu. Sao chổi 3I/ATLAS dự kiến sẽ đi gần Trái Đất nhất vào ngày 19 tháng 12 năm 2025, ở khoảng cách xấp xỉ 1.8 đơn vị thiên văn (AU), tương đương khoảng 270 triệu kilômét. Việc nó đi qua gần Sao Hỏa vào ngày 2-3 tháng 10 năm 2025 cũng là một điểm nhấn trong hành trình một lần duy nhất này qua Hệ Mặt Trời.