Tấm Chắn Granite Ngầm Dưới Nam Cực: Khám Phá Thay Đổi Mô Hình Hành Vi Của Băng

Vào tháng 10 năm 2025, cộng đồng khoa học đã nhận được bằng chứng thuyết phục về sự tồn tại của các cấu trúc địa chất khổng lồ nằm sâu bên dưới lớp băng bao phủ Tây Nam Cực. Các nhà nghiên cứu từ Cơ quan Khảo sát Nam Cực Anh (BAS) đã công bố phát hiện về một tấm chắn đá granite đồ sộ. Tấm chắn này có chiều dài ước tính khoảng 100 km, nằm ngay bên dưới đường tiếp xúc của Sông băng Pine Island. Sự hình thành vĩ đại này, với độ dày được xác định là 7 km, được xem là lời giải cho nguồn gốc của những tảng đá granite màu hồng đã từng được tìm thấy trên các đỉnh núi lửa thuộc Dãy núi Gudzin.

Những tảng đá phân tán này, hoàn toàn khác biệt so với cảnh quan xung quanh, từ lâu đã là một bí ẩn địa chất chưa có lời giải. Các nhà khoa học đã thành công trong việc liên kết chúng với khối đá ngầm bị chôn vùi duy nhất này thông qua việc đối chiếu vị trí của chúng với các dị thường trọng lực được ghi nhận từ trên không. Phân tích đồng vị phóng xạ cho thấy bản thân khối granite này đã hình thành từ Kỷ Jura, khoảng 175 triệu năm trước, khiến nó cổ xưa hơn đáng kể so với hầu hết các loại đá xung quanh. Bước đột phá này đã trở nên khả thi nhờ việc ứng dụng các công nghệ hàng không vũ trụ tiên tiến, đặc biệt là các phép đo trọng lực có độ chính xác cao được thu thập từ máy bay, bao gồm cả chiếc Twin Otter nổi tiếng.

Tiến sĩ Tom Jordan, tác giả chính của nghiên cứu, nhấn mạnh rằng khám phá này mang lại sự hiểu biết vô giá về động lực học của cảnh quan Nam Cực. Việc nắm rõ địa chất của nền băng là vô cùng quan trọng, bởi lẽ nó quyết định cách băng trượt trên bề mặt nền và cách nước tan chảy thoát ra. Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ mất băng ở các khu vực đang thay đổi nhanh chóng, chẳng hạn như Sông băng Pine Island, vốn là một trong những khu vực tan chảy mạnh mẽ nhất trên toàn Nam Cực.

Dữ liệu thu thập được cho phép cải tiến đáng kể các mô hình máy tính dự đoán hành vi của tấm băng và, do đó, đánh giá rủi ro liên quan đến sự gia tăng mực nước biển toàn cầu. Phân tích cách băng di chuyển trong quá khứ, ví dụ như trong kỷ băng hà cuối cùng khoảng 20.000 năm trước, cung cấp khả năng điều chỉnh chính xác hơn các công cụ dự báo này. Các đặc điểm địa chất ẩn giấu như tấm chắn granite này đóng vai trò là cột mốc quan trọng, chỉ ra các cơ chế sâu sắc đang điều khiển tình trạng của hành tinh chúng ta.

Phát hiện này hoàn toàn phù hợp với bức tranh tổng thể về những thay đổi đang diễn ra trong khu vực. Các nghiên cứu trước đó, có niên đại từ năm 2017, đã tiết lộ địa hình phức tạp bên dưới Sông băng Pine Island, ảnh hưởng đến ma sát và tốc độ dòng chảy của nó. Hơn nữa, người ta đã biết rằng quá trình mỏng đi và rút lui của sông băng đã bắt đầu từ giữa những năm 1940, được cho là có liên quan đến các hiện tượng khí hậu. Do đó, việc tìm thấy tấm chắn granite củng cố thêm nhận định rằng nền tảng địa chất quyết định các điều kiện cho lớp băng, trong khi các yếu tố bên ngoài kích hoạt những tiềm năng tiềm ẩn này.