Dãy Núi Gamburtsev: Kỳ Quan Địa Chất Cổ Đại Bị Chôn Vùi Dưới Băng Nam Cực

Ẩn mình sâu dưới lớp băng dày hơn 1.200 kilômét tại vùng Đông Nam Cực là Dãy núi Gamburtsev, một kỳ quan địa chất vĩ đại. Dãy núi này trải dài khoảng 1.200 kilômét và sở hữu những đỉnh cao có thể đạt tới 3.390 mét, mang vẻ hùng vĩ sánh ngang với dãy Alps nổi tiếng của châu Âu. Những khối đá khổng lồ này không phải là sản phẩm gần đây; chúng được hình thành từ hơn 500 triệu năm trước, trong giai đoạn các lục địa va chạm để tạo nên siêu lục địa Gondwana, để lại một phần rễ sâu trong vỏ Trái Đất, biệt lập hoàn toàn với khí quyển.

Sự tồn tại của Dãy núi Gamburtsev, lần đầu tiên được các chuyên gia Liên Xô cũ phát hiện vào khoảng năm 1957, đã làm thay đổi quan niệm trước đó rằng nội địa Nam Cực là một vùng đồng bằng tương đối bằng phẳng. Việc khám phá này mở ra cánh cửa mới cho sự thấu hiểu về quá trình kiến tạo địa chất của hành tinh. Các nhà khoa học nhận định dãy núi này có thể đã từng bị xói mòn bởi nước, sau đó bị băng bao phủ, một quá trình diễn ra trước khi tảng băng lớn ở Nam Cực bắt đầu định hình, có thể là khoảng 14 triệu năm trước.

Để giải mã cấu trúc này, Dự án Tỉnh Gamburtsev của Nam Cực (AGAP) đã được triển khai, quy tụ các chuyên gia, kỹ sư và phi công từ nhiều quốc gia như Anh, Mỹ, Đức, Australia, Trung Quốc và Nhật Bản. Công trình này sử dụng các công nghệ dò tìm tiên tiến, bao gồm radar xuyên băng gắn trên máy bay, để lập bản đồ hình dạng chính xác của dãy núi bên dưới lớp băng dày. Các thiết bị khác còn đo đạc trường điện từ và trường hấp dẫn, cung cấp cái nhìn toàn diện về cấu trúc bên dưới. Các nhà khoa học đã thực hiện tổng cộng khoảng 120.000 km bay để khảo sát hơn 20% diện tích băng tại Nam Cực.

Những dữ liệu thu thập được không chỉ xác nhận hình dáng và kích thước mà còn hé lộ những chi tiết đáng kinh ngạc: các đỉnh núi trong dãy Gamburtsev sắc nhọn hơn nhiều so với dự đoán, và có sự hiện diện của những thung lũng sâu nằm xen kẽ giữa các khối núi. Sự hiện diện của nước được phát hiện ở độ sâu khoảng 3 km dưới bề mặt, có thể là đáy của lớp băng. Việc nghiên cứu sâu hơn về địa chất này còn mang lại những gợi mở quan trọng cho lĩnh vực sinh học vũ trụ ngày nay, vì nó giúp các nhà khoa học hình dung về các hệ sinh thái tiềm năng có thể tồn tại trong môi trường khắc nghiệt dưới lớp băng dày.