Với lịch sử phong phú kéo dài hàng nghìn năm, tiếng Ba Tư không chỉ định hình Iran mà còn lan tỏa ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhiều ngôn ngữ và nền văn hóa trên khắp thế giới. Những dấu ấn này hiện hữu rõ nét trong kho từ vựng và các cách diễn đạt thông dụng thuộc nhiều hệ ngôn ngữ khác nhau.
Trong hệ ngôn ngữ Ấn-Aryan, tiếng Ba Tư từ lâu đã là nguồn cung cấp từ vựng văn học và học thuật quan trọng. Nhiều từ ngữ tiếng Ba Tư đã được tiếp nhận vào các ngôn ngữ Indic và Dardic. Ví dụ, các từ như 'ketab' (sách), 'dunya' (thế giới), 'dost' (bạn bè), 'saz' (nhạc cụ), 'dahat' (làng) và các từ ghép như 'sazavar' (xứng đáng) và 'rang' (màu sắc) được sử dụng thường xuyên trong đời sống hàng ngày của người dân các khu vực này. Ngay cả những nhà thơ lỗi lạc như Aqbal Lahori cũng đã tiếp nhận và sử dụng thể thơ Ba Tư, minh chứng cho sự ảnh hưởng trực tiếp của tiếng Ba Tư lên sáng tác của họ.
Trong suốt thời kỳ Đế chế Ottoman, tiếng Ba Tư giữ vai trò là ngôn ngữ ngoại giao và văn chương. Nhiều học giả và thi sĩ Ottoman đã sử dụng tiếng Ba Tư, và các nhà cai trị của đế chế này cũng đón nhận văn hóa Ba Tư. Ảnh hưởng này vẫn còn hiện hữu trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay, với các từ như 'penjere' (cửa sổ), 'bahar' (mùa xuân), 'namaz' (cầu nguyện), 'gol' (hoa), 'atash' (lửa), 'daftar' (sổ đăng ký), 'jurab' (tất), 'farman' (sắc lệnh), 'sardar' (thủ lĩnh) và 'shokr' (lòng biết ơn) đã trở thành một phần của từ vựng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ.
Mối quan hệ lâu đời giữa tiếng Ba Tư và tiếng Ả Rập đã dẫn đến sự trao đổi ngôn ngữ đáng kể. Trái ngược với quan niệm phổ biến rằng ảnh hưởng chỉ diễn ra một chiều từ tiếng Ả Rập sang tiếng Ba Tư, nhiều từ ngữ tiếng Ba Tư cũng đã du nhập vào tiếng Ả Rập. Ví dụ, các từ như 'bostan' (vườn), 'divan' (tòa án) và 'wazir' (bộ trưởng) có nguồn gốc Ba Tư và được sử dụng trong tiếng Ả Rập. Tương tự, từ 'shahr' (thành phố), mà nhiều người lầm tưởng là tiếng Ả Rập, thực chất có nguồn gốc từ tiếng Ba Tư.
Sự ảnh hưởng của tiếng Ba Tư còn vượt ra ngoài châu Á, len lỏi vào cả các ngôn ngữ châu Âu. Ví dụ, từ 'orange' trong tiếng Pháp, có nghĩa là 'narang' (một loại trái cây có múi), đã được du nhập từ tiếng Ba Tư. Tương tự, từ 'kusks' (một loại lều trại), mà nhiều người liên tưởng đến tiếng Pháp, lại có nguồn gốc từ tiếng Ba Tư. Thậm chí, từ 'pijameh' (quần pyjama) đã đi vào tiếng Anh từ tiếng Ba Tư, rồi lại quay trở về tiếng Ba Tư.
Sự lan tỏa của tiếng Ba Tư qua các ngôn ngữ trên toàn cầu là minh chứng cho di sản ngôn ngữ và lịch sử phong phú của nó. Những giao thoa ngôn ngữ này không chỉ làm giàu thêm vốn từ vựng của các ngôn ngữ tiếp nhận mà còn phản ánh sự tương tác văn hóa và lịch sử giữa các quốc gia và nền văn minh. Việc tìm hiểu những ảnh hưởng này giúp chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn về lịch sử và mối quan hệ liên văn hóa.
Nghiên cứu sâu hơn cho thấy, tiếng Ba Tư thuộc ngữ hệ Ấn-Âu, có chung nguồn gốc với tiếng Anh, mặc dù nó gần với Ấn Độ hơn về mặt địa lý. Ngữ pháp tiếng Ba Tư được đánh giá là tương đối đơn giản, không có giống ngữ pháp hay động từ bất quy tắc, điều này làm cho việc học trở nên dễ tiếp cận hơn. Với khoảng 110 triệu người nói trên toàn cầu, tiếng Ba Tư là ngôn ngữ chính thức tại Iran, Afghanistan và Tajikistan, đồng thời là ngôn ngữ văn hóa quan trọng ở nhiều vùng thuộc Tây Á, Trung Á và Nam Á trong nhiều thế kỷ. Sự ảnh hưởng của tiếng Ba Tư còn thể hiện qua việc nó đã góp phần làm phong phú thêm vốn từ vựng của các ngôn ngữ Turk ở Trung Á, Kavkaz và Tiểu Á, cũng như tiếng Armenia, tiếng Gruzia và các ngôn ngữ Ấn-Iran khác, đặc biệt là tiếng Urdu.