Nghiên cứu Mới Phát Hiện Mô Hình Phổ Âm Cá Nhàu Tương Đồng Nguyên Âm Con Người

Một nghiên cứu được công bố vào ngày 12 tháng 11 năm 2025, do Tổ chức Project CETI phối hợp với Đại học California, Berkeley thực hiện, đã xác định các mô hình phổ âm trong tiếng kêu của cá nhàu (sperm whale) có sự tương đồng đáng kể với các nguyên âm và nguyên âm đôi (diphthongs) trong ngôn ngữ con người. Công trình này, được đăng trên tạp chí Open Mind, thách thức quan điểm trước đây coi tiếng kêu của cá nhàu chỉ là một dạng mã Morse đơn thuần.

Nhóm nghiên cứu đã xác định được hai mô hình rời rạc ở cấp độ coda (chuỗi âm) xuất hiện xuyên suốt các cá thể cá nhàu: nguyên âm a-coda và nguyên âm i-coda. Các nhà khoa học ghi nhận sự trao đổi những 'nguyên âm' này trong các cuộc hội thoại có cấu trúc, cùng với sự hiện diện của một số mô hình được mô tả là 'giống nguyên âm đôi', bao gồm các tần số tăng dần, giảm dần hoặc kết hợp. Một bước tiến quan trọng trong việc giải mã là việc điều chỉnh nhận thức bị ảnh hưởng bởi yếu tố thời gian; trong khi nguyên âm của con người được tạo ra bởi dây thanh quản rung động nhanh, thì các coda của cá nhàu lại được tạo ra bởi các môi âm hoạt động chậm hơn nhiều. Khi yếu tố thời gian này được loại bỏ khỏi phân tích, các mô hình âm thanh trở nên đủ rõ ràng để có thể phiên âm bằng các ký tự chữ cái của con người.

Project CETI (Sáng kiến Dịch thuật Cá Voi) là một tổ chức phi lợi nhuận áp dụng học máy tiên tiến và robot hiện đại để lắng nghe và giải mã giao tiếp của cá nhàu ngoài khơi bờ biển Dominica, thuộc vùng Caribe Đông. Tổ chức này quy tụ một đội ngũ liên ngành gồm các chuyên gia về trí tuệ nhân tạo, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, nhà sinh vật học biển, nhà ngôn ngữ học và kỹ sư âm học dưới nước, hợp tác với hơn 15 tổ chức học thuật và công ty trên sáu quốc gia.

David Gruber, Nhà sáng lập và Chủ tịch của Project CETI, một nhà sinh vật biển và Nhà thám hiểm của National Geographic, nhận định rằng khám phá này chứng minh cá nhàu đã tiến hóa “một phương thức tạo ra nguyên âm hoàn toàn độc lập”. Gašper Beguš, Trưởng nhóm Ngôn ngữ học của Project CETI và là Phó Giáo sư Ngôn ngữ học tại UC Berkeley, bày tỏ sự quan tâm sâu sắc về mặt ngôn ngữ học, cho rằng sự tương đồng với hệ thống nguyên âm của con người là điều đáng chú ý. Những đặc tính phổ âm được phát hiện này rất giống với nguyên âm của con người, đến mức có thể dùng chữ cái của con người để mô tả chúng, gợi ý rằng các 'nguyên âm coda' có khả năng được kiểm soát một cách chủ động bởi cá nhàu để mã hóa các tầng ý nghĩa bổ sung.

Tuy nhiên, nghiên cứu này phải đối mặt với sự phản biện từ một số nhà sinh vật học biển, ví dụ như Luke Rendell thuộc Đại học St. Andrews, người cho rằng sự so sánh với nguyên âm là “hoàn toàn vô nghĩa” và những mô hình mới này có thể chỉ là sản phẩm phụ của quá trình ghi âm hoặc biểu hiện của sự cảnh giác hơn là tín hiệu ngôn ngữ. Bất chấp những tranh luận, nghiên cứu này được coi là một bước tiến quan trọng trong việc giải mã hệ thống giao tiếp của cá nhàu, loài sở hữu bộ não lớn gấp sáu lần bộ não con người, với mục tiêu thúc đẩy các nỗ lực bảo tồn đại dương.