Hội đồng Ngôn ngữ Ba Lan Công bố Thay đổi Chính tả Lớn có Hiệu lực từ Năm 2026

Hội đồng Ngôn ngữ Ba Lan, trực thuộc Đoàn Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Ba Lan (Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk), đã chính thức thông báo về những điều chỉnh đáng kể trong các quy tắc chính tả, dự kiến có hiệu lực áp dụng từ ngày 1 tháng 1 năm 2026. Mục tiêu cốt lõi của những sửa đổi này là nhằm đơn giản hóa và thống nhất các nguyên tắc viết, qua đó giảm thiểu lỗi chính tả và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho quá trình học tập và nắm vững cách viết đúng chuẩn. Sự thay đổi này tiếp nối hệ thống quy tắc chính tả tiếng Ba Lan, vốn đã có những gián đoạn đáng kể kể từ năm 1963.

Một trong những điểm nhấn quan trọng là việc thay đổi quy tắc viết hoa đối với các từ chỉ cư dân của các địa danh, bao gồm thành phố, quận, khu định cư và làng mạc. Theo quy định mới, các từ này sẽ được viết hoa chữ cái đầu (ví dụ: "Warszawianin" - người dân Warsaw), khác với quy tắc trước đây thường cho phép viết bằng chữ thường (ví dụ: "warszawianin"). Sự thống nhất này mở rộng sang cả tên các công ty, thương hiệu sản phẩm công nghiệp, và tên của từng sản phẩm riêng lẻ; theo đó, từ "Ford" sẽ luôn được viết hoa, dù nó ám chỉ thương hiệu hay một chiếc xe cụ thể. Hội đồng nhận định rằng việc áp dụng những thay đổi về quy tắc quy ước này sẽ giúp loại bỏ các ngoại lệ và các quy định phức tạp, vốn đòi hỏi người viết phải phân tích ngữ nghĩa quá chi tiết.

Liên quan đến cấu trúc từ, các tiểu từ phụ trợ như "-bym", "-byś", "-by", "-byśmy", "-byście" sẽ được tách rời và viết riêng biệt với các liên từ, thay đổi cấu trúc từ trước đây. Ngược lại, tiểu từ phủ định "nie-" khi đi kèm với các phân từ đã được biến cách sẽ luôn được viết liền, loại bỏ những trường hợp ngoại lệ trước đây cho phép viết tách rời. Những điều chỉnh này được cho là nhằm đáp ứng xu hướng thực tế của người sử dụng ngôn ngữ, vốn thường có xu hướng viết các tiểu từ này tách biệt khi chúng đi kèm với liên từ.

Để tạo điều kiện cho quá trình chuyển đổi, Ủy ban Kiểm tra Trung ương (CKE) đã đảm bảo rằng trong các kỳ thi bắt buộc bên ngoài, bao gồm kỳ thi lớp tám và kỳ thi Matura (kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông), cả quy tắc cũ và quy tắc mới sẽ được chấp nhận trong giai đoạn từ năm 2026 đến năm 2030. Chỉ từ năm 2031, hệ thống chính tả đã được sửa đổi mới này mới trở thành tiêu chuẩn bắt buộc duy nhất. Hội đồng đã khởi động chiến dịch truyền thông xã hội vào ngày 15 tháng 9 năm 2025 với khẩu hiệu "Zmiany w pisowni - mniej wątpliwości, więcej pewności" (Thay đổi trong cách viết - ít nghi ngờ hơn, chắc chắn hơn) nhằm mục đích thông báo rộng rãi về những thay đổi này.

Ngoài ra, các thay đổi còn bao gồm việc cho phép sử dụng linh hoạt (viết hoa hoặc viết thường) các tên gọi dân tộc không chính thức, như "kitajec" hoặc "Kitajec", "jugol" hoặc "Jugol". Việc viết hoa chữ cái đầu của các thành phần trong tên gọi các địa điểm công cộng như "park Kościuszki" hoặc "Park Kościuszki" cũng sẽ được thống nhất thành "Park Kościuszki". Sự điều chỉnh này, được thông qua bằng nghị quyết từ ngày 10 tháng 5 năm 2024, nhằm mục đích củng cố tính liên tục của quy phạm hóa chính tả tiếng Ba Lan.