Uluslararası bir uzay araştırmacıları ekibi, genç bir yıldızı çevreleyen ögezegen diski içinde aktif olarak şekillenen bir gezegenin ilk doğrudan görüntüsünü elde ederek önemli bir kilometre taşını aştı. Bu fotoğraf, dünyaların oluşumunun temelindeki süreçlerin somut bir kanıtı olarak kabul ediliyor ve dönen gaz ve toz bulutundan tam teşekküllü gök cisimlerinin nasıl ortaya çıktığına dair anlayışımızda yeni bir sayfa açıyor. Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımlanan bu çığır açan keşif, gezegenlerin, maddeleri dışarı iterek disklerde boşluklar yarattığına dair uzun süredir var olan hipotezi doğruladı. Bu görsel kanıt, evrenin doğum odalarına dair derin bir bakış sunarak bilim dünyasında büyük yankı uyandırdı.
WISPIT 2b olarak adlandırılan bu nesne, kütlesi Jüpiter'in kütlesini yaklaşık beş kat aşan devasa bir gaz devi olarak karşımıza çıkıyor. Bu yeni doğmuş dünyanın yaşı sadece yaklaşık beş milyon yıl olup, bu süre Evren ölçeğinde bir anlık dilime tekabül ediyor ve Dünya'nın yaşının neredeyse bin kat daha azıdır. WISPIT 2b'nin kilit özelliği, konumudur: Gezegen, bizden yaklaşık 437 ışık yılı uzaklıkta bulunan WISPIT 2 yıldızını çevreleyen ögezegen diskindeki belirgin bir halka boşluğunun içinde tespit edildi. Ögezegen diskleri, gezegenler için birer beşik görevi görür ve büyüyen dünyaların bu tür boşlukları yarattığı teorisi, artık doğrudan görsel kanıtla desteklenmiş oldu.
WISPIT 2b, devam eden yığılma (akresyon) süreci—yani çevredeki materyali yutması—nedeniyle yüksek sıcaklığını işaret eden yakın kızılötesi ışıkta kaydedildi. Gezegen, parlak bir toz halkasının yanında küçük, mor bir nokta şeklinde görünüyor; bu da gezegen oluşumunun çevreyle aktif, dinamik bir etkileşim olduğunu gözler önüne seriyor. VLT SPHERE ile yapılan gözlemler ayrıca, gezegenin bir gezegen çevresi diskiyle çevrili olduğunu ortaya çıkardı. Bu durum, ısınmış hidrojen ışımasının tespitiyle doğrulandı ki, bu da gezegenin büyümesinin ve materyal toplamasının devam ettiğinin kesin bir işaretidir. Bu tür detaylı veriler, gezegen oluşumunun ne kadar enerjik ve hızlı ilerlediğini gösteriyor.
Bu keşif, gezegen sistemlerinin oluşumuna dair mevcut modellerin yeniden incelenmesi için güçlü bir katalizör görevi görüyor. Daha önce modellemeler, gezegenlerin bu tür boşluklarda doğma olasılığını işaret etse de, artık gökbilimciler sistem oluşumuna dair anlayışlarını kalibre etmek için paha biçilmez bir materyale sahipler. Bu benzersiz anı yakalamak için Şili'deki Magellan Teleskopları ve ABD'deki Büyük Binoküler Teleskop ile VLT'den elde edilen veriler birleştirildi. Dahası, elde edilen verilerde CC1 adında başka bir sönük aday daha görülüyor. Bu durum, tek bir disk içinde potansiyel çok gezegenli bir sistemin oluşmakta olabileceğini gösteriyor ve WISPIT 2 sistemini, erken evrim aşamalarını incelemek için eşsiz bir doğal laboratuvar haline getiriyor. Bu gözlemler, evrenin sırlarını çözme yolunda atılmış dev bir adımdır.