Wschodni Timor oficjalnie 11. członkiem ASEAN podczas szczytu w Kuala Lumpur

W Kuala Lumpur, stolicy Malezji, w dniu 26 października 2025 roku, Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN) formalnie przyjęło Timor Wschodni, znany również jako Timor-Leste, w poczet swoich członków. Decyzja ta zapadła podczas szczytu, który odbywał się w dniach 26–27 października.

To historyczne wydarzenie oznacza pierwsze rozszerzenie bloku regionalnego od ponad dwóch dekad. Ostatnim państwem, które dołączyło do ASEAN, była Kambodża, co miało miejsce 30 kwietnia 1999 roku. Przyjęcie Timoru Wschodniego kończy długi okres stabilizacji liczebności organizacji i symbolizuje jej otwartość na nowe wyzwania.

Premier Malezji, Anwar Ibrahim, który w 2025 roku przewodniczył ASEAN, potwierdził, że akcesja Timoru-Leste jako jedenastego pełnoprawnego członka została zatwierdzona jednomyślnie przez wszystkie państwa członkowskie. Stwierdził on: „W końcu osiągnęliśmy prawdziwy konsensus po wielu rundach negocjacji”. Dodał również, że kraj ten pomyślnie spełnił niemal wszystkie kryteria dotyczące współpracy w sferze gospodarczej.

Droga Timoru-Leste do pełnego członkostwa była długa i wymagała cierpliwości. Oficjalny wniosek akcesyjny został złożony w 2011 roku, zaledwie dziewięć lat po odzyskaniu niepodległości. W 2022 roku państwo to uzyskało status obserwatora, co pozwoliło mu na uczestnictwo w posiedzeniach stowarzyszenia i stopniowe wdrażanie się w struktury regionalne.

Od momentu uzyskania statusu obserwatora, Timor Wschodni otworzył placówki dyplomatyczne we wszystkich stolicach państw członkowskich ASEAN, demonstrując swoje zaangażowanie w integrację regionalną oraz gotowość do pełnienia roli aktywnego partnera.

Premier Timoru, Xanana Gusmão, jeden z czołowych przywódców ruchu niepodległościowego, określił przystąpienie do bloku jako „historyczny moment i nowy początek”. Podkreślił, że uczestnictwo w regionalnej strukturze otwiera przed jego krajem „ogromne możliwości w zakresie handlu, inwestycji i zrównoważonego rozwoju”.

Prezydent Timoru-Leste, José Ramos-Horta, laureat Pokojowej Nagrody Nobla z 1996 roku, przypomniał, że idea dołączenia do ASEAN narodziła się już w latach 70. XX wieku, kiedy terytorium to znajdowało się jeszcze pod administracją portugalską. „Kiedy po raz pierwszy podpisałem list intencyjny w sprawie przystąpienia do ASEAN, nie wszyscy w moim kraju i regionie wierzyli, że jest to możliwe. Dziś to marzenie stało się rzeczywistością” – zaznaczył prezydent, podkreślając znaczenie tej chwili dla narodu.

Dla Timoru-Leste, państwa liczącego około 1,4 miliona mieszkańców i posiadającego PKB wynoszący w przybliżeniu 2 miliardy dolarów, członkostwo w ASEAN otwiera perspektywy zacieśnienia współpracy ekonomicznej i większego zaangażowania politycznego. Chociaż jego gospodarka pozostaje jedną z najmniejszych w regionie, analitycy postrzegają ten krok jako ważny symbol regionalnej solidarności oraz gotowości bloku do odnowy i wspierania najmłodszych demokracji.

Podczas majowego szczytu w Kuala Lumpur, na którym ostatecznie potwierdzono datę akcesji, Anwar Ibrahim podkreślił również, że ASEAN będzie nadal dążyć do utrzymania strategicznej równowagi w relacjach zarówno z Waszyngtonem, jak i Pekinem, wzmacniając dialog i współpracę. Oświadczył, że organizacja jest gotowa „współpracować zarówno z Chinami, jak i ze Stanami Zjednoczonymi”, co odzwierciedla dążenie bloku do zachowania jedności i neutralności w obliczu globalnych napięć geopolitycznych.

Włączenie Timoru-Leste do ASEAN stanowiło kluczowy punkt 47. szczytu, symbolizując zakończenie długiej drogi tej młodej demokracji i nadając nowy impuls duchowi współpracy w Azji Południowo-Wschodniej.