Unia Europejska uruchamia nowy mechanizm wsparcia dla państw poddanych silnej presji migracyjnej

Komisja Europejska ogłosiła planowane uruchomienie nowego mechanizmu wsparcia, dedykowanego państwom członkowskim Unii Europejskiej, które zmagają się ze znaczną presją migracyjną. Ta nowatorska inicjatywa stanowi kluczowy element niedawno wypracowanego Paktu UE w sprawie Migracji i Azylu, a jej wejście w życie przewidziano na połowę 2026 roku.

Według szacunków Komisji, największe obciążenie spoczywa obecnie na Grecji, Cyprze, Hiszpanii oraz Włoszech. Kraje te odnotowały nieproporcjonalnie dużą liczbę przybyć migrantów w ciągu ostatniego roku, co wiązało się między innymi z koniecznością prowadzenia akcji ratunkowych na Morzu Śródziemnym. Mimo że w okresie od lipca 2024 do czerwca 2025 roku liczba nielegalnych przekroczeń granicy w UE zmniejszyła się o około jedną trzecią, region śródziemnomorski nadal pozostaje pod stałą presją.

Mechanizm solidarnościowy przewiduje dla państw członkowskich kilka ścieżek zaangażowania. Państwa mają możliwość przyjęcia migrantów na swoje terytorium, udzielenia wsparcia finansowego krajom najbardziej obciążonym lub dostarczenia pomocy technicznej i operacyjnej. Co istotne, wprowadzono również opcję wniesienia opłaty w wysokości 20 000 euro za każdego migranta, którego dane państwo nie jest gotowe relokować.

Poza bezpośrednim wsparciem dla państw śródziemnomorskich, Unia Europejska wskazała również szereg innych krajów zagrożonych presją migracyjną. Wśród nich znalazły się: Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Estonia, Francja, Finlandia, Niemcy, Irlandia, Łotwa, Litwa, Niderlandy i Polska. Państwa te będą miały priorytetowy dostęp do instrumentów pomocowych, w tym do wsparcia operacyjnego ze strony Frontexu – Agencji Unii Europejskiej ds. Ochrony Granic Zewnętrznych.

Frontex, jako kluczowy podmiot, koordynuje patrole, monitoruje przepływy migracyjne, bierze udział w akcjach ratunkowych oraz wspiera państwa członkowskie w efektywnym zarządzaniu wyzwaniami migracyjnymi, stanowiąc operacyjne ramię nowego systemu.

Nowy mechanizm uwzględnia także sytuację państw, które doświadczyły skumulowanej presji migracyjnej w ciągu ostatnich pięciu lat. Kraje te, zlokalizowane głównie w Europie Wschodniej, będą mogły ubiegać się o częściowe lub całkowite obniżenie wkładu do mechanizmu solidarnościowego, pod warunkiem, że obciążenie ich systemów migracyjnych było wyjątkowo duże.

Wdrożenie tego mechanizmu jest tematem o dużej wrażliwości politycznej. Kontrowersje wzbudzają zarówno kwestie dobrowolności udziału państw członkowskich, jak i sprawiedliwego rozłożenia ciężaru. Wśród europejskich polityków toczą się intensywne dyskusje: część z nich postuluje wprowadzenie „obowiązkowej solidarności” opartej na kwotach lub pomocy finansowej, inni natomiast krytykują inicjatywę, postrzegając ją jako ingerencję w wewnętrzną politykę krajów.

Równolegle do prac nad mechanizmem, Komisja Europejska koncentruje się na wzmacnianiu granic zewnętrznych oraz zwiększaniu ochrony przed zagrożeniami hybrydowymi. Obejmuje to między innymi zakup dronów i systemów antydronowych o łącznej wartości około 250 milionów euro. Działania te mają na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa państw doświadczających presji oraz usprawnienie zarządzania przepływami migracyjnymi.

Podsumowując, Unia Europejska buduje wielopoziomowy system wsparcia i zobowiązań dla państw członkowskich. Celem jest połączenie dobrowolnej pomocy z narzędziami gwarantującymi przestrzeganie wspólnych standardów solidarności. Oczekuje się, że nowy mechanizm umożliwi bardziej elastyczne reagowanie na wyzwania migracyjne, rozkładając odpowiedzialność między kraje i minimalizując przeciążenie poszczególnych państw.