Stany Zjednoczone wycofują się z Uniwersalnego Okresowego Przeglądu Praw Człowieka ONZ w 2025 roku

Stany Zjednoczone ogłosiły swoją decyzję o rezygnacji z udziału w nadchodzącym Uniwersalnym Okresowym Przeglądzie (UPR) Praw Człowieka, zaplanowanym na listopad 2025 roku w Genewie. Oficjalnym powodem tej decyzji jest postrzegana przez Waszyngton niezdolność Rady Praw Człowieka ONZ do zdecydowanego potępienia państw naruszających prawa człowieka, w tym Chin i Kuby.

Ten krok stanowi kontynuację wcześniejszego wycofania się administracji z samej Rady w 2018 roku, sygnalizując kontrowersyjną ścieżkę w polityce zagranicznej USA wobec międzynarodowych mechanizmów ochrony praw człowieka. Uniwersalny Okresowy Przegląd, wprowadzony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2006 roku, jest unikalnym procesem, w którym wszystkie 193 państwa członkowskie ONZ poddawane są cyklicznej ocenie swoich działań w zakresie praw człowieka, zazwyczaj co cztery i pół roku. Celem UPR jest promowanie i ochrona praw człowieka na całym świecie poprzez wymianę doświadczeń i identyfikację obszarów wymagających poprawy.

Stany Zjednoczone, które uczestniczyły w trzech poprzednich cyklach przeglądu, z ostatnią oceną w listopadzie 2020 roku, teraz decydują się nie przedstawić swojego raportu w listopadzie 2025 roku. Ta postawa czyni USA pierwszym krajem, który odmawia przedstawienia swojego raportu w ramach tego globalnego mechanizmu. Według Departamentu Stanu, zaangażowanie w UPR implikuje akceptację mandatu i działań Rady, które zdaniem USA nie potrafią skutecznie reagować na najpoważniejsze naruszenia.

Ta argumentacja wpisuje się w szerszy kontekst działań administracji, która już w 2018 roku wycofała się z Rady Praw Człowieka, podnosząc zarzuty o "chroniczne uprzedzenia wobec Izraela". Mimo powrotu do Rady za prezydentury Bidena w 2021 roku, administracja zdecydowała się nie ubiegać o reelekcję.

Organizacje zajmujące się prawami człowieka, w tym American Civil Liberties Union (ACLU) i PEN America, wyraziły głębokie zaniepokojenie tą decyzją. ACLU ocenia, że postawa USA stawia kraj w towarzystwie największych naruszycieli praw człowieka i tworzy niebezpieczny precedens, który może zachęcać reżimy autorytarne. PEN America podkreśla, że jest to sygnał fundamentalnego osłabienia zaangażowania USA w wolność słowa i prawa człowieka. Amnesty International również skrytykowało ten krok, wskazując na osłabienie globalnych mechanizmów ochrony praw człowieka i ułatwienie bezkarności dla sprawców naruszeń.

Eksperci analizujący tę sytuację wskazują, że wycofanie się z UPR, podobnie jak wcześniejsze wyjście z Rady Praw Człowieka, może podważyć wiarygodność międzynarodowych organów zajmujących się prawami człowieka i osłabić globalne wysiłki na rzecz odpowiedzialności. Brak aktywnego udziału w procesie przeglądu może być odebrany jako przyzwolenie dla innych państw oskarżanych o łamanie praw człowieka na unikanie międzynarodowej kontroli. Decyzja ta stawia pod znakiem zapytania przyszłą rolę Stanów Zjednoczonych jako lidera w promowaniu i obronie praw człowieka, szczególnie w obliczu globalnych wyzwań wymagających zjednoczonego podejścia i współpracy.