Misja NASA IMAP: Podróż ku Słońcu w celu poznania tajemnic heliosfery

24 września 2025 roku, o godzinie 7:30 czasu wschodniego (EDT), z Centrum Kosmicznego im. Kennedy'ego na Florydzie, wyruszyła w kosmos sonda NASA Interstellar Mapping and Acceleration Probe (IMAP). Uruchomiona na pokładzie rakiety SpaceX Falcon 9, misja ta stanowi kluczowy krok w badaniu heliosfery – magnetycznej bańki otaczającej nasz Układ Słoneczny, która chroni nas przed szkodliwym promieniowaniem kosmicznym. Heliosfera, będąca obszarem, w którym dominują wpływy Słońca, odgrywa fundamentalną rolę w kształtowaniu środowiska kosmicznego, w którym żyjemy. Jej badanie jest niezbędne do lepszego zrozumienia zjawisk pogodowych w kosmosie, które mogą wpływać na działanie satelitów, systemów komunikacyjnych, a nawet sieci energetycznych na Ziemi.

Sonda IMAP, wyposażona w dziesięć zaawansowanych instrumentów naukowych, ma za zadanie mapować granice heliosfery oraz badać procesy przyspieszania cząstek energetycznych i interakcje wiatru słonecznego z ośrodkiem międzygwiazdowym. Wśród tych instrumentów znajduje się polski fotometr GLOWS (GLObal solar Wind Structure), zaprojektowany i wykonany przez Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk. GLOWS będzie analizował poświatę w dalekim ultrafiolecie, dostarczając danych o globalnej strukturze wiatru słonecznego, których nie można uzyskać z powierzchni Ziemi z powodu pochłaniania przez atmosferę. Jest to znaczące osiągnięcie dla polskiej nauki, podkreślające jej rosnące znaczenie na arenie międzynarodowej.

Misja IMAP nie jest odosobnionym przedsięwzięciem. Wraz z nią na orbitę trafiły również NASA's Carruthers Geocorona Observatory oraz NOAA's Space Weather Follow On-Lagrange 1 (SWFO-L1). Te dodatkowe misje, operujące z punktu Lagrange'a L1 – strategicznego miejsca w przestrzeni kosmicznej, oddalonego o około 1,5 miliona kilometrów od Ziemi w kierunku Słońca – zapewnią ciągłe monitorowanie aktywności słonecznej i jej wpływu na Ziemię. Położenie w punkcie L1 umożliwia sondzie IMAP działanie jako system wczesnego ostrzegania, potencjalnie dając około 30 minut na przygotowanie się na nadchodzące zjawiska pogodowe w kosmosie, takie jak burze magnetyczne czy zwiększone promieniowanie słoneczne.

Badania prowadzone przez IMAP mają fundamentalne znaczenie nie tylko dla nauki podstawowej, ale również dla praktycznych zastosowań. Lepsze zrozumienie heliosfery i jej interakcji z otoczeniem pozwoli na doskonalenie prognoz pogody kosmicznej, co jest kluczowe dla ochrony infrastruktury naziemnej i kosmicznej, a także dla bezpieczeństwa przyszłych misji załogowych. Dane zebrane przez IMAP pomogą naukowcom lepiej zrozumieć, jak heliosfera chroni nasz Układ Słoneczny przed bardziej niebezpiecznym promieniowaniem z galaktyki, co jest istotnym czynnikiem dla utrzymania warunków sprzyjających życiu. Misja, która ma potrwać co najmniej dwa lata, z możliwością przedłużenia nawet do dekady, stanowi świadectwo ludzkiej ciekawości i dążenia do poszerzania granic poznania.