Międzynarodowy zespół naukowców opracował przełomową metodę, która otwiera nowe perspektywy w leczeniu niepłodności, oferując nadzieję kobietom, które utraciły rezerwę jajnikową. Technika ta, opublikowana w czasopiśmie Nature Communications, pozwala na generowanie funkcjonalnych komórek jajowych z komórek skóry pacjentki, co może stać się przyszłym narzędziem terapeutycznym w przypadkach, gdy konwencjonalne metody wspomaganego rozrodu okazują się nieskuteczne.
Metoda, zapoczątkowana przez zespół badacza Shoukhrata Mitalipova z Oregon Health & Science University, polega na przeprogramowaniu pobranych komórek skóry pacjentki. Proces ten obejmuje ekstrakcję jądra komórki skórnej, zawierającego DNA pacjentki, i umieszczenie go w komórce jajowej dawczyni, z której usunięto jej własne jądro. Kluczowym elementem jest innowacyjna procedura zwana „mitomiozą”, która naśladuje naturalne etapy podziału komórkowego, eliminując nadmiarowe chromosomy i zapewniając prawidłową liczbę materiału genetycznego w powstałej komórce jajowej. Naukowcy uzyskali do 82 funkcjonalnych oocytów z komórek somatycznych, z których około 9% rozwinęło się do stadium blastocysty, odpowiadającego szóstemu dniu rozwoju zarodka. Te oocyty zostały zapłodnione plemnikami w warunkach laboratoryjnych. Naukowcy podkreślają, że dalsza hodowla zarodków została przerwana zgodnie z obowiązującymi normami, jednak wszystkie oznaki wskazują na ich potencjalną żywotność.
Twórcy metody podkreślają, że droga do jej klinicznego zastosowania jest jeszcze długa. Większość zarodków uzyskanych tą techniką zatrzymywała rozwój na wczesnych etapach, a część wykazywała nieprawidłowości chromosomowe. Sukces strategii zależy od skutecznego wyeliminowania „epigenetycznej pamięci” pierwotnej komórki i zapewnienia, że powstałe zarodki będą zdolne do wygenerowania wszystkich typów komórek niezbędnych do rozwoju kompletnego organizmu. Epigenetyka odgrywa kluczową rolę w tym procesie, wpływając na ekspresję genów bez zmiany sekwencji DNA.
Eksperci wyrażają ostrożny optymizm. Profesor Ying Cheong z University of Southampton nazwała to «emocjonalnym przełomem», podkreślając, że po raz pierwszy zademonstrowano możliwość wykorzystania DNA zwykłych komórek do tworzenia gamet. Profesor Richard Anderson z University of Edinburgh wskazuje na potencjalne korzyści dla kobiet po leczeniu onkologicznym, podkreślając, że możliwość generowania nowych komórek jajowych byłaby ogromnym postępem, mimo licznych wyzwań. Rocío Núñez Calonge z Grupo UR Internacional przypomniała o wcześniejszych obawach Komitetu Etyki Amerykańskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu dotyczących bezpieczeństwa i konsekwencji społecznych wykorzystania transferu jąder komórek somatycznych w leczeniu niepłodności. Pojawiają się również kwestie etyczne, dotyczące tworzenia gamet z dowolnych komórek ciała, potencjalnych ryzyk związanych z transmisją genetyczną i nieprawidłowościami chromosomowymi. Profesor Roger Sturmey podkreśla potrzebę dalszych badań i otwartego dialogu ze społeczeństwem w celu stworzenia solidnych ram etycznych i regulacyjnych.
Miliony par na całym świecie borykają się z problemem niepłodności; około 17,5% ludzi na świecie w pewnym momencie życia doświadczyło trudności z poczęciem. Wpływ leczenia raka, takiego jak chemioterapia, na rezerwę jajnikową jest dobrze udokumentowany, prowadząc do przedwczesnej menopauzy i obniżonej płodności. Ta nowa technologia, choć wciąż w fazie eksperymentalnej, stanowi znaczący krok naprzód w medycynie reprodukcyjnej, oferując promień nadziei dla milionów par na całym świecie borykających się z niepłodnością.