Niedawne odkrycie dokonane przez tureckich archeologów na wybrzeżu Ayvalık rzuca nowe światło na dotychczas słabo poznany epizod w historii ludzkości. Badania sugerują, że ten fragment północno-wschodniego wybrzeża Morza Egejskiego mógł stanowić kluczowy korytarz migracyjny łączący Anatolię z Europą tysiące lat temu. Pod warstwami osadów i współczesnym krajobrazem naukowcy zlokalizowali 138 kamiennych artefaktów datowanych na różne fazy Paleolitu. Te znaleziska, rozproszone na dziesięciu stanowiskach o łącznej powierzchni blisko dwustu kilometrów kwadratowych, stanowią pierwsze udokumentowane dowody aktywności paleolitycznej w tej strefie.
Publikacja zamieszczona w czasopiśmie „Journal of Island and Coastal Archaeology” wyjaśnia kontekst geologiczny tego przełomowego odkrycia. W okresie zlodowaceń, kiedy globalny poziom morza obniżył się o ponad sto metrów, dzisiejsze wybrzeże Ayvalık było częścią jednolitego lądu. Wówczas wyspy i półwyspy tworzyły naturalny pomost, który łączył kontynentalną Anatolię z terenami położonymi na zachodzie, dziś ukrytymi pod wodami morskimi. Ten unikalny fenomen stworzył idealne warunki dla przemieszczania się starożytnych społeczności. Odkrycie to wskazuje na możliwość istnienia alternatywnych tras migracji człowieka do Europy, wykraczających poza tradycyjnie rozważane szlaki wiodące przez Bałkany i Lewant.
Zespół badawczy, którym kierowali doktor Göknur Karahan z Uniwersytetu Hacettepe oraz profesor Kadriye Özçelik z Uniwersytetu w Ankarze, ustalił, że większość odnalezionych artefaktów została wykonana przy użyciu techniki Levallois. Ta zaawansowana metoda obróbki kamienia, polegająca na precyzyjnym przygotowaniu rdzenia, była charakterystyczna zarówno dla neandertalczyków, jak i wczesnych Homo sapiens, i była szeroko rozpowszechniona od Afryki po Eurazję. Wśród znalezisk znajdują się między innymi pięściaki, tasaki oraz odłupki, które świadczą o wysokim poziomie zdolności poznawczych i technicznych dawnych mieszkańców. Obecność tych narzędzi w Ayvalık potwierdza, że region ten był włączony w rozległą sieć powiązań kulturowych między kontynentami.
Naukowcy podkreślają, że stan zachowania materiałów okazał się zaskakująco dobry, pomimo intensywnych procesów geomorfologicznych oraz trudności związanych z warstwami osadowymi. Badania powierzchniowe, przeprowadzone latem 2022 roku, stanowiły pierwszy krok w eksploracji prehistorycznej historii wybrzeża. Archeolodzy zapowiadają, że w kolejnych etapach prac planują zastosowanie metod wykopalisk stratygraficznych, datowania absolutnego oraz rekonstrukcji paleoekologicznych. Pozwoli to na dokładniejsze określenie wieku artefaktów i odtworzenie dawnych warunków środowiskowych.
Doktor Hande Bulut z Uniwersytetu Düzce zaznaczyła, że Ayvalık ma ogromny potencjał dla przyszłych odkryć archeologicznych i może stać się kluczowym miejscem do badania adaptacji i mobilności starożytnych populacji. Według jej słów, nawet wstępne rezultaty wyraźnie demonstrują znaczenie tego obszaru dla zrozumienia procesów technologicznych i kulturowych zachodzących we wschodniej części basenu Morza Egejskiego.
Podsumowując, to nowe odkrycie nie tylko rozszerza mapę najstarszych migracji ludzkich, ale także uwypukla fundamentalną rolę zatopionych obecnie krajobrazów w kształtowaniu szlaków, którymi człowiek rozprzestrzeniał się po Eurazji. Ayvalık, niegdyś połączony z Europą ciągłym pasem lądu, staje się teraz kluczem do rozszyfrowania mechanizmów, za pomocą których nasi przodkowie pokonywali bariery morskie i zasiedlali nowe terytoria.