W sercu historycznego centrum Lecce, podczas prac archeologicznych rozpoczętych w czerwcu 2025 roku, dokonano znaczących odkryć, które rzucają nowe światło na wczesnośredniowieczne dzieje tego włoskiego miasta. Odsłonięte struktury, w połączeniu z wcześniejszymi znaleziskami z poprzedniego stulecia, sugerują istnienie rozbudowanego systemu obronnego, który mógł przekształcić rzymski amfiteatr w bizantyjski kastron – ufortyfikowaną placówkę o znaczeniu politycznym.
Badania archeologiczne w Lecce ujawniły pozostałości imponujących murów obronnych, wzniesionych w dwóch odrębnych fazach budowy, przylegających do północnej strony starożytnego amfiteatru. Najbardziej znaczącym znaleziskiem jest masywny mur o szerokości 3,70 metra i wysokości przekraczającej 2 metry. Konstrukcja ta została wzniesiona przy użyciu techniki «a sacco», polegającej na wypełnieniu z fragmentów kamienia i ziemi między dwiema ściankami z dużych bloków kamiennych. Materiał do budowy tych ścianek pochodził z rozbiórki samego amfiteatru oraz pobliskich monumentów, co świadczy o procesie adaptacji i ponownego wykorzystania rzymskiej infrastruktury w nowym kontekście.
Eksperci datują system fortyfikacji na okres V-VI wieku naszej ery. Był to czas znaczących niepokojów politycznych i militarnych w basenie Morza Śródziemnego, naznaczony schyłkiem Cesarstwa Zachodniorzymskiego i ekspansją wpływów bizantyjskich. W tym okresie rzymski amfiteatr w Lecce, niegdyś miejsce widowiskowych walk gladiatorów i innych publicznych rozrywek, stracił swoje pierwotne przeznaczenie. Wraz ze wzrostem znaczenia chrześcijaństwa i wydanym w 404 roku przez cesarza Honoriusza zakazem igrzysk gladiatorskich, monumentalne budowle, takie jak amfiteatry, zaczęły być przekształcane lub adaptowane do nowych celów.
Odkrycia te malują fascynujący obraz transformacji miasta w okresie wczesnego średniowiecza. Lecce, podobnie jak wiele innych ośrodków w Italii, doświadczało procesów adaptacji i reinterpretacji dziedzictwa antycznego w obliczu zmieniających się uwarunkowań społecznych i politycznych. Wzmocnienie obronności miasta poprzez wykorzystanie struktur amfiteatru jako części kastronu świadczy o strategicznym znaczeniu Lecce w regionie i potrzebie zabezpieczenia się przed potencjalnymi zagrożeniami. Fortyfikacje bizantyjskie były powszechne w tym okresie, a ich obecność we Włoszech, zwłaszcza na południu, jest dobrze udokumentowana.
Analiza odkrytych murów i techniki ich budowy dostarcza cennych informacji na temat możliwości inżynieryjnych i materiałowych dostępnych w tamtym czasie. Wykorzystanie techniki «a sacco» z materiałów pochodzących z recyklingu pokazuje zaradność ówczesnych budowniczych i ich zdolność do efektywnego wykorzystania dostępnych zasobów. Te nowe ustalenia archeologiczne nie tylko wzbogacają naszą wiedzę o historii Lecce, ale także podkreślają ciągłość i złożoność procesów kulturowych i architektonicznych, które kształtowały Europę w okresie przejściowym między starożytnością a średniowieczem.