Archeolodzy dokonali niezwykłego odkrycia w rezerwacie przyrody Yehudiya na Wzgórzach Golan, odsłaniając pozostałości 1500-letniej synagogi, której dokładna lokalizacja przez lata pozostawała tajemnicą. Prace wykopaliskowe, będące wynikiem współpracy Instytutu Archeologii Zinmana Uniwersytetu w Hajfie, Departamentu Studiów nad Ziemią Izraela Kolegium Kinneret oraz Israel Antiquities Authority, doprowadziły do odkrycia licznych zdobionych fragmentów architektonicznych, potwierdzając istnienie zapomnianej synagogi. Odkrycie to jest zwieńczeniem wieloletniego projektu dokumentującego elementy architektoniczne w opuszczonych wioskach na Wzgórzach Golan. Wcześniej odnaleziono ponad 150 fragmentów, które zostały wtórnie wykorzystane w ruinach, jednak sama lokalizacja synagogi pozostawała nieznana. Przełom nastąpił, gdy zauważono niezwykłe zagęszczenie fragmentów wzdłuż ścieżki na terenie opuszczonej wioski, co skłoniło badaczy do przeprowadzenia tam prac. Dalsze prace odsłoniły zdobione elementy oraz południową ścianę budynku z trzema wejściami skierowanymi w stronę Jerozolimy.
Budowla, o wymiarach co najmniej 13 na 17 metrów, charakteryzuje się bazylikowym planem, typowym dla starożytnych synagog w regionie, z dwoma rzędami kolumn i ławami wzdłuż ścian. Odkryte elementy, takie jak części aron ha-kodesz (Arki na Torę), jednoznacznie wskazują na jej religijne przeznaczenie. Znalezisko to wpisuje się w szerszy kontekst ponad 25 starożytnych synagog odkrytych na Wzgórzach Golan, świadczących o kwitnącej społeczności żydowskiej w okresach rzymskim i bizantyjskim (od I wieku p.n.e. do VII-VIII wieku n.e.). Te budowle stanowiły centra modlitwy, nauki i życia kulturalnego, a ich obecność podkreśla głębokie i ciągłe powiązanie narodu żydowskiego z tą historycznie znaczącą krainą.
Szczegółowe badania architektoniczne ujawniły, że synagoga została zbudowana z kamieni ciosanych i posiadała trzy wejścia skierowane ku Jerozolimie, co jest charakterystyczną cechą synagog z tamtego okresu. Wśród odnalezionych artefaktów znalazły się również zdobione nadproża, bazy kolumn oraz fragmenty wskazujące na obecność motywów menory. Rzemiosło widoczne w tych bazaltowych elementach sugeruje istnienie zamożnej społeczności żydowskiej na Wzgórzach Golan w późnej starożytności. Region ten w okresach rzymskim i bizantyjskim był świadkiem prężnego osadnictwa żydowskiego, a obecność tak wielu synagog jest dowodem na silną pozycję judaizmu na Wzgórzach Golan.
Planowane są dalsze prace wykopaliskowe, a docelowo teren ten ma zostać udostępniony publiczności, co pozwoli na dalsze zgłębianie bogatego dziedzictwa historycznego i kulturowego regionu. Odkrycie to stanowi ważne świadectwo żydowskiego osadnictwa w regionie i jego znaczenia jako centrum kultu i nauki. Projekt jest wspierany przez Hecht Foundation, Kolegium Kinneret i pracowników rezerwatu Yehudiya.