W październiku 2025 roku międzynarodowe środowisko naukowe z radością przyjęło informację o pomyślnej identyfikacji i formalnym opisaniu nieznanego dotąd gatunku orchidei, któremu nadano intrygującą nazwę *Pleurothallis yanesha*. To przełomowe odkrycie miało miejsce w granicach peruwiańskiego Parku Narodowego Yanachaga-Chemillén, zlokalizowanego w regionie Pasco. Ten rozległy obszar dziewiczej przyrody, będący integralną częścią Rezerwatu Biosfery Oxapampa-Ashaninka-Yanesha, niezaprzeczalnie umacnia status Peru jako jednego z najważniejszych globalnych ośrodków różnorodności biologicznej storczyków na świecie.
Narodowa Służba Obszarów Chronionych (Sernanp) wyraziła głębokie uznanie dla badaczy, określając ten nowo opisany gatunek mianem autentycznego klejnotu peruwiańskiej flory. Nazwa gatunkowa, *P. yanesha*, stanowi symboliczny i zasłużony hołd dla rdzennej ludności Yanesha, której tradycyjna i dogłębna wiedza na temat lokalnego ekosystemu jest ściśle powiązana z sukcesem działań ochronnych i utrzymaniem tej niezwykłej bioróżnorodności. Park Yanachaga-Chemillén, obejmujący zróżnicowane ekosystemy przejściowe między wysokimi Andami a Niziną Amazonii, jest już uznawany za bastion bioróżnorodności, stanowiąc naturalne siedlisko dla ponad 800 zidentyfikowanych gatunków storczyków. Ten imponujący wynik uwydatnia krytyczne znaczenie stałego wspierania i ochrony tych unikalnych naturalnych laboratoriów.
Szczegółowy opis morfologiczny i taksonomiczny nowo odkrytego gatunku został opublikowany na łamach prestiżowego czasopisma naukowego *Phytotaxa*. Naukowcy, analizując budowę kwiatu, zwrócili szczególną uwagę na wyjątkowe cechy ewolucyjne, a zwłaszcza na obecność nowej, wyspecjalizowanej tkanki wydzielniczej zlokalizowanej na warżce kwiatu. Ta specyficzna struktura otwiera fascynujące nowe perspektywy w badaniach nad złożonymi procesami zapylania, charakterystycznymi dla tropikalnych storczyków. *P. yanesha* jest wyraźnie odróżnialny od swojego bliskiego krewnego, *P. sijmii*, przede wszystkim poprzez posiadanie dłuższych działek kielicha i płatków korony, a także przez całkowity brak charakterystycznego zgrubienia, znanego jako kalus, na powierzchni warżki.
Park Narodowy Yanachaga-Chemillén, którego utworzenie datuje się na rok 1986, charakteryzuje się wyjątkowo złożonym i dynamicznym ukształtowaniem terenu. Jego krajobraz tworzą strome zbocza i głębokie, rozległe kaniony, a różnica wysokości jest monumentalna – teren rozciąga się od 460 do 3643 metrów nad poziomem morza. Ta ogromna amplituda wysokości i różnorodność mikroklimatów jest bezpośrednią przyczyną niezwykle wysokiego poziomu endemizmu, co oznacza, że wiele gatunków roślin i zwierząt występuje wyłącznie na tym ograniczonym obszarze.
Górski system Andów w tym rejonie wciąż pozostaje w dużej mierze niezbadany, co potwierdzają regularne odkrycia. Wcześniej na tym samym obszarze udokumentowano już inne nowe dla nauki gatunki, takie jak *Brachionidium montieliae*, który został znaleziony na wysokości 3590 metrów. Fakt ten dobitnie świadczy o niezmiernym potencjale badawczym tego górskiego ekosystemu. Ochrona Parku Yanachaga-Chemillén, który pełni funkcję kluczowego refugium dla gatunków, które zdołały przetrwać poważne wstrząsy klimatyczne epoki plejstocenu, jest inwestycją o strategicznym znaczeniu dla globalnej bioróżnorodności. Utrzymanie tego terenu gwarantuje zachowanie złożonej i delikatnej sieci interakcji ekologicznych, gdzie każdy element odgrywa niezastąpioną rolę w utrzymaniu ogólnej równowagi przyrodniczej.