Alarmujące cofanie się lodowca Hektoria we Wschodniej Antarktydzie: Przełom w dynamice lodu

Międzynarodowe konsorcjum badawcze, publikując ustalenia w periodyku „Nature Geoscience”, udokumentowało bezprecedensowe cofanie się lodowca Hektoria na Półwyspie Antarktycznym. Zjawisko to, monitorowane za pomocą obrazowania satelitarnego, fotografii lotniczych i danych altimetrycznych, stanowi istotny punkt zwrotny w ocenie stabilności polarnych mas lodu. W zaledwie dwumiesięcznym okresie, od listopada do grudnia 2022 roku, lodowiec ten stracił ponad osiem kilometrów lodu. Oznacza to tempo dziesięciokrotnie szybsze niż wcześniej obserwowane w przypadku lodowców opartych na podłożu skalnym.

Kluczowym elementem intrygującym naukowców jest fakt, że utrata masy dotyczyła lodu osadzonego bezpośrednio na skale, a nie lodu pływającego. Ma to bezpośrednie przełożenie na dynamikę wzrostu poziomu mórz. Eksperci z Uniwersytetu Kolorado Boulder, analizujący ewolucję Hektorii, wskazali, że gwałtowne wycofanie się rozpoczęło się po utracie wieloletniego lodu przybrzeżnego w Zatoce Larsena B. Utrata tego naturalnego wsparcia spowodowała sześciokrotny wzrost prędkości spływu lodu. Charakterystyka płaskiego i przybrzeżnego terenu lodowca sprzyja tak nagłym epizodom topnienia.

Badacze wiążą obecny stan rzeczy z katastrofalnym rozpadem szelfu lodowego Larsen B, który miał miejsce w 2002 roku i pełnił funkcję naturalnej zapory. Choć wydarzenie z 2002 roku jest kluczowe dla kontekstu, nowsze analizy sugerują, że po okresie stabilizacji w latach 2007–2009, lodowiec Hektoria ponownie przyspieszył od 2009 roku. Stabilizację przyniósł dopiero lód przybrzeżny uformowany w 2011 roku. Jednakże, nagłe pęknięcie tego lodu w styczniu 2022 roku, w połączeniu z ekstremalnym zjawiskiem rzeki atmosferycznej w regionie, zadziałało jako katalizator dla bezprecedensowego wycofania się w latach 2022–2023.

Ten alarmujący incydent uwypukla pilną potrzebę dogłębnego zrozumienia i łagodzenia skutków zmian klimatycznych dla kompleksów lodowych. W szerszym kontekście, Biuro Narodów Zjednoczonych w Genewie zwróciło w marcu 2025 roku uwagę, że lodowce w wielu rejonach mogą nie przetrwać XXI wieku przy obecnym tempie topnienia, co zagraża bezpieczeństwu wodnemu setek milionów ludzi. Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) ostrzega, że utrata słodkiej wody z lodowców może kosztować światową gospodarkę aż 4 biliony dolarów. Rok 2025 został ogłoszony Międzynarodowym Rokiem Ochrony Lodowców, mającym zmobilizować decydentów do aktywnego przeciwdziałania temu procesowi. Obserwacja Hektorii wskazuje, że systemy wydające się niezmienne mogą ulec gwałtownej transformacji pod wpływem złożonych oddziaływań, w tym zmian temperatury oceanu, które silniej korelują z długoterminową reakcją lodowca niż temperatury powietrza.