Dzieło Matteo Ricciego „Xizi Qiji” (Cud Zachodnich Słów), opublikowane w 1605 roku, stanowiło przełomowe osiągnięcie w komunikacji międzykulturowej. Książka, napisana w języku chińskim klasycznym z adnotacjami w alfabecie łacińskim, umożliwiła zachodnim przybyszom w późnej dynastii Ming naukę wymowy chińskich tekstów, co było novum w tamtych czasach. Ten pionierski wysiłek w dziedzinie dialogu międzykulturowego, łączący filozofie Wschodu i Zachodu, jest świadectwem potęgi języka w przełamywaniu barier.
„Xizi Qiji” podzielono na pięć części. Pierwsze trzy sekcje adaptują historie biblijne do prozy w języku chińskim klasycznym, subtelnie wpisując je w ramy konfucjańskich zasad moralnych. Pozostałe dwie części opisują rozmowy Ricciego z mistrzem chińskiego tuszu, Cheng, skupiając się na dyskusjach teologicznych i znaczeniu języka pisanego. Ta struktura odzwierciedla głębokie zrozumienie przez Ricciego potrzeby harmonijnego połączenia różnych systemów myślowych.
Niedawne angielskie tłumaczenie fragmentów „Xizi Qiji” udostępnia ten historyczny tekst współczesnym czytelnikom. Tłumaczenie to zachowuje oryginalny styl narracji w języku chińskim klasycznym oraz zawiera łacińskie adnotacje Ricciego, podkreślając literackie i lingwistyczne innowacje jego pracy. Praca ta jest symbolem zdolności języka do pokonywania barier kulturowych, a jej pionierskie metody translacji i adaptacji nadal inspirują badaczy i czytelników zainteresowanych bogatą historią interakcji międzykulturowych.
Matteo Ricci, włoski jezuita, spędził prawie 30 lat w Chinach, stając się pionierem w próbach wzajemnego zrozumienia między Chinami a Zachodem. Jego podejście, polegające na adaptacji do chińskich zwyczajów i języka, pozwoliło mu zdobyć akceptację i szacunek, co zaowocowało zaproszeniem na dwór cesarski w Pekinie. Tam pełnił rolę nadwornego matematyka, wprowadzając zaawansowane koncepcje matematyczne i tworząc mapy, które poszerzyły chińskie postrzeganie świata. Jego współpraca z chińskimi uczonymi, takimi jak Xu Guangqi, przy tłumaczeniu „Elementów” Euklidesa na język chiński w 1607 roku, stanowiła kluczowy most dla wymiany naukowej między Wschodem a Zachodem. To właśnie dzięki tej współpracy wprowadzono do chińskiego języka terminy geometryczne, takie jak „punkt”, „linia” czy „trójkąt”, które są używane do dziś i rozprzestrzeniły się w Japonii i Korei. Dzieło to, przetłumaczone na podstawie łacińskiej edycji Christophera Claviusa, wprowadziło do Chin rygorystyczny system logicznego rozumowania, charakterystyczny dla zachodniej myśli matematycznej. Praca Ricciego i Xu Guangqi była pierwszym systematycznym wprowadzeniem zachodniej myśli matematycznej do Chin, kładąc podwaliny pod rozwój nowoczesnej matematyki w tym kraju.