Andrés Ta Chikinib, 29-letni poeta i nauczyciel z Zinacantán w Chiapas, podjął się innowacyjnej inicjatywy mającej na celu ochronę i promocję języka Tzotzil. W obliczu niedoboru materiałów edukacyjnych, Chikinib postanowił wytrenować ChatGPT, wprowadzając specyficzne słownictwo, struktury gramatyczne i niuanse kulturowe swojego regionalnego dialektu. Celowo unikał hiszpańskich tłumaczeń, aby zachować integralność językową Tzotzil.
Jak sam zauważył, „ChatGPT stał się kolejnym studentem: wytrwałym i dociekliwym, wymagającym jasności i spójności”. Ta współpraca pozwoliła sztucznej inteligencji nie tylko powtarzać lekcje, ale także formułować pytania, rozpoznawać wzorce i identyfikować unikalne dla Tzotzil korzenie językowe. Celem Chikiniba jest zapewnienie, aby Tzotzil, którym posługuje się ponad 400 000 osób w Chiapas, posiadał cyfrową obecność i pozostał dostępny dla przyszłych pokoleń.
Pomimo obaw niektórych językoznawców o „kolonializm językowy”, Chikinib wierzy, że udostępnianie Tzotzil sztucznej inteligencji jest krokiem w stronę instytucjonalnego uznania i ochrony kultury. W obliczu globalizacji i dominacji języków takich jak hiszpański, inicjatywy takie jak ta są kluczowe dla zachowania różnorodności językowej. Sztuczna inteligencja, choć sama w sobie nie posiada świadomości kulturowej, może stać się potężnym narzędziem w rękach obrońców języków, pomagając w tworzeniu zasobów edukacyjnych i zwiększaniu widoczności języków zagrożonych.
Badania wskazują, że AI może znacząco wspierać narzędzia do nauki języków, angażować społeczności i zwiększać dostępność materiałów, jednocześnie stawiając wyzwania związane z barierami technicznymi i kulturowymi. Potencjał AI w rewitalizacji języków rdzennych jest ogromny, pod warunkiem, że wysiłki te są inkluzywne, wrażliwe kulturowo i prowadzone przez społeczność. Praca Chikiniba stanowi przykład, jak tradycyjna wiedza może harmonijnie współistnieć z nowoczesną technologią, otwierając nowe ścieżki dla zachowania dziedzictwa językowego i kulturowego w erze cyfrowej. Inicjatywa ta podkreśla znaczenie cyfrowej obecności dla języków mniejszościowych, które w przeciwnym razie mogłyby zostać zapomniane w obliczu dominujących globalnych języków.