Sztuczna Inteligencja na uczelniach: między innowacyjnymi programami a dylematami etycznymi

Globalne instytucje szkolnictwa wyższego intensywnie mierzą się z potencjałem i wyzwaniami, jakie niesie ze sobą Sztuczna Inteligencja (SI), co prowadzi do gruntownej transformacji tradycyjnych metod nauczania. Przed środowiskiem akademickim staje kluczowe pytanie: czy SI okaże się potężnym katalizatorem procesu edukacyjnego, czy też przyczyni się do osłabienia zdolności studentów do samodzielnego, krytycznego myślenia.

Eksperymenty instytucjonalne dotyczące integracji SI z pedagogiką są widoczne na całym świecie. Przykładem jest Uniwersytet Teksański w San Antonio (UTSA), który we wrześniu 2023 roku zainaugurował pięcioletni program podwójnego dyplomu, umożliwiający studentom jednoczesne uzyskanie stopnia doktora medycyny i magistra nauk w dziedzinie SI. Z kolei Uniwersytet Northeastern, w ramach partnerstwa z firmą Anthropic zawartego w kwietniu 2025 roku, testuje platformę „Claude dla szkolnictwa wyższego”. Dostęp do premium wersji Claude, wyposażonej w specjalny tryb nauczania, otrzymało 49 000 członków społeczności akademickiej. Również Uniwersytet Tsinghua w Pekinie wprowadził trójpoziomowy system, wykorzystujący ChatGPT, zweryfikowane bazy wiedzy oraz specjalistyczne interfejsy, w tym agenta SI wspierającego adaptację nowych studentów. Warto również wspomnieć o Uniwersytecie Sztucznej Inteligencji im. Mohameda bin Zayeda w Abu Zabi, który jest placówką całkowicie skoncentrowaną na kształceniu podyplomowym w obszarze SI.

W opozycji do powszechnej integracji, niektóre uczelnie decydują się na utrzymanie rygorystycznej kontroli. Uniwersytet w Sydney, na przykład, wymaga przeprowadzania egzaminów w nadzorowanych salach, aby zagwarantować zachowanie umiejętności krytycznego myślenia. Rosyjskie uniwersytety również poszukują optymalnego balansu. Wyższa Szkoła Zarządzania SPbGU wprowadziła restrykcje dotyczące użycia SI na wybranych kierunkach, podczas gdy MGPU i HSE aktywnie pracują nad włączaniem tych technologii do programów nauczania. Badanie przeprowadzone przez NIU WSzE ujawniło, że już ponad 40% rosyjskich studentów korzysta z SI w procesie nauki. Co więcej, dane Stowarzyszenia Organizatorów Olimpiad Studenckich Rosji z lutego 2025 roku wskazują, że 85% studentów wykorzystuje SI do rozwiązywania zadań, głównie w celu wyszukiwania informacji (77%) oraz przygotowywania prac zaliczeniowych (43%).

Chociaż technologie SI umożliwiają przyspieszenie badań naukowych poprzez analizę ogromnych zbiorów danych i identyfikację nieoczywistych zależności, istnieją poważne obawy. Nadmierne poleganie na tych narzędziach może prowadzić do obniżenia aktywności mózgu i stworzenia fałszywego wrażenia opanowania wiedzy. Kwestie etyczne wysuwają się na czoło dyskusji: według danych UNESCO, dwie trzecie instytucji szkolnictwa wyższego pracuje obecnie nad wytycznymi dotyczącymi stosowania SI. Nauczyciele akademiccy często wyrażają niepewność co do skutecznego wykorzystania pedagogicznego SI oraz jego wpływu na sprawiedliwość społeczną.

Eksperci są zgodni co do tego, że pomyślna integracja wymaga ustanowienia precyzyjnych regulacji, intensywnego szkolenia kadry dydaktycznej oraz promowania odpowiedzialnego podejścia wśród studentów. Przyszłość wymaga od struktur edukacyjnych przedefiniowania swojej roli, przekształcając obecne wyzwania w szanse na rozwijanie unikalnych umiejętności, których maszyny nie są jeszcze w stanie odtworzyć.