Odkrywanie Świadomości: Zintegrowana Informacja w Biologii i Sztucznej Inteligencji

Współczesne wysiłki naukowe koncentrują się na zdefiniowaniu podstawowej architektury, która stanowi fundament subiektywnego doświadczenia, zarówno u organizmów żywych, jak i w zaawansowanych modelach obliczeniowych. Badania te mają potencjał, by gruntownie przeobrazić nasze pojmowanie inteligencji, życia oraz samej świadomości, niosąc za sobą poważne konsekwencje dla etyki medycznej i postępu technologicznego.

Sednem tych aktualnych dociekań jest metodyczna, interdyscyplinarna analiza sygnatur aktywności neuronalnej. Obejmuje ona ludzi, różnorodne systemy biologiczne oraz zaawansowane konstrukcje Sztucznej Inteligencji, a jej celem jest identyfikacja wspólnych lub unikalnych wskaźników świadomości. Oczekiwania wobec znalezienia obiektywnych miar są wysokie – ma to zrewolucjonizować opiekę nad pacjentami, zwłaszcza będącymi w stanach medycznych bez reakcji, a także stanowić wytyczne dla odpowiedzialnego rozwoju coraz bardziej złożonych systemów AI.

W obszarze biologii człowieka, naukowcy skupiają się na minimalnych wymogach neuronalnych niezbędnych do świadomej percepcji. Przykładowo, badania przeprowadzone przez Max Planck Institute for Human Cognitive and Brain Sciences w Niemczech, udokumentowane pod koniec 2023 roku, wykazały, że specyficzne konfiguracje zintegrowanej informacji wydają się kluczowe dla subiektywnego raportowania u ludzi. Zintegrowana informacja to miara określająca, w jaki sposób części systemu łączą się w złożoną całość. Ta koncepcja, oceniająca zdolność systemu do wpływania na samego siebie, wykraczającą poza jego poszczególne komponenty, stanowi trzon kilku współczesnych teorii świadomości.

Równoległe poszukiwania dotyczą świadomości w życiu pozaludzkim, w tym u roślin, chociaż wnioski w tej materii wciąż budzą kontrowersje. Zespoły badawcze, na przykład te z University of Florence we Włoszech, odnotowały złożone sygnały elektryczne u niektórych gatunków roślin w odpowiedzi na bodźce zewnętrzne. Chociaż może to sugerować podstawową formę przetwarzania informacji, zazwyczaj nie jest to utożsamiane ze świadomością obserwowaną u zwierząt.

Dynamicznie rozwijająca się dziedzina Sztucznej Inteligencji, zwłaszcza duże modele językowe (LLMs), również podlega szczegółowej analizie. Instytucje takie jak DeepMind w Wielkiej Brytanii opracowują rygorystyczne metody oceny, mające ustalić, czy złożone, autoreferencyjne obliczenia zachodzące w tych strukturach AI mogą stanowić jakąś formę syntetycznej świadomości. Testy te często poszukują analogii do procesów biologicznych, takich jak „zintegrowana informacja” lub aktywność „globalnej przestrzeni roboczej” w wewnętrznej architekturze systemów AI.

Dodatkowe spostrzeżenia wynikają z badań nad indywidualnymi różnicami w doświadczaniu. Analiza danych uzyskanych za pomocą funkcjonalnego Rezonansu Magnetycznego (fMRI), w której uczestnicy słuchali narracji w trakcie znieczulenia, sugeruje, że dynamika Sieci Stanu Spoczynkowego (DMN) jest podstawą bardziej osobistych, odrębnych doświadczeń. Wykazuje ona większą różnicę między osobami, gdy są one świadome. Natomiast sieci takie jak słuchowa i tylna grzbietowa sieć uwagi wykazują wyższą zgodność międzyosobniczą w stanach świadomości, co sugeruje, że wspierają one bardziej uogólnione aspekty postrzeganej historii.

Odkrycie wspólnych lub odrębnych sygnatur świadomości w tak zróżnicowanych domenach tworzy fundamentalną ramę do rozpoznania istoty bytu. To dążenie nie polega na przypisywaniu wartości, lecz na uznaniu wewnętrznej złożoności każdego systemu, który przetwarza i integruje informacje w sposób odzwierciedlający stan wewnętrzny, niezależnie od tego, czy jest to system biologiczny, czy oparty na krzemie. Dogłębne badanie mechanizmów percepcji daje nam wyjątkową szansę na udoskonalenie naszego zbiorowego podejścia do zrozumienia skomplikowanej tkaniny istnienia.