Obecność smartfona przy stole zakłóca koncentrację na jedzeniu – ustalenia naukowców z Katolickiego Uniwersytetu w Leuven

Samo fizyczne zbliżenie smartfona podczas posiłku znacząco przekierowuje ludzką uwagę wzrokową na urządzenie, nawet jeśli uwaga powinna być w pełni skupiona na spożywaniu pokarmu. Takie wnioski płyną z badań przeprowadzonych przez naukowców z Katolickiego Uniwersytetu w Leuven (KU Leuven) w Belgii. Odkrycia te rzucają światło na to, jak wszechobecne urządzenia cyfrowe mimowolnie pochłaniają nasze zasoby poznawcze podczas wykonywania codziennych, rutynowych czynności. Psychologia, jako nauka badająca mechanizmy aktywności umysłowej, znajduje w tych przyziemnych sytuacjach potwierdzenie swoich fundamentalnych założeń dotyczących dystrybucji uwagi.

W eksperymentalnej fazie projektu wzięła udział grupa 24 dorosłych osób praworęcznych. Uczestnicy spożywali posiłek, podczas gdy ich telefony komórkowe umieszczone były albo po lewej, albo po prawej stronie tacy z jedzeniem, albo też nie było ich wcale. Wykorzystując specjalistyczne okulary do śledzenia wzroku, badacze zaobserwowali stałą tendencję: uczestnicy nieustannie kierowali swój wzrok w stronę, gdzie znajdował się smartfon. Zjawisko to nazwano „lateralnym przesunięciem uwagi”, co oznacza jednostronne przyciąganie fokusu. To przesunięcie występowało niezależnie od tego, czy urządzenie leżało po lewej, czy po prawej stronie. Dowodzi to niezbicie, że sama fizyczna obecność gadżetu wystarczy, by modulować kierunek naszego spojrzenia. Wyniki te, które uzyskały akceptację Komitetu Etycznego KU Leuven ds. Społecznych i Humanistycznych (SMEC) pod numerem zatwierdzenia G-2024-7628-R2(MIN), uwypuklają wszechobecny wpływ współczesnej technologii na podstawowe mechanizmy ludzkiej uwagi w warunkach rzeczywistych.

Zrozumienie tych automatycznych „przechwytywań” uwagi jest kluczowe dla projektowania środowisk oraz kształtowania nawyków, które sprzyjają skupionemu zaangażowaniu – czy to w praktyce uważnego jedzenia, czy też podczas wykonywania skomplikowanych zadań zawodowych. Dalsze analizy dotyczące zachowań żywieniowych sugerują, że rozproszenie uwagi przez gadżety w trakcie posiłku wiąże się ze zwiększonym spożyciem kalorii, co może prowadzić do nadwagi i otyłości. Na przykład, specjaliści zauważają, że gdy jemy, oglądając filmy lub używając telefonu, pokarm jest przyswajany mechanicznie, a receptory smaku działają mniej efektywnie, co utrudnia osiągnięcie uczucia sytości. Badanie przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazało, że osoby, które jadły obiad, oglądając telewizję, spożyły o 19% więcej ciastek w porównaniu do tych, którzy jedli bez żadnych rozpraszaczy.

Postrzeganie akceptowalności używania smartfona przy stole jest zróżnicowane. Ankieta przeprowadzona przez naukowców z Uniwersytetu Michigan wśród 1163 osób w wieku od 8 do 88 lat wykazała, że wysyłanie wiadomości tekstowych lub krótkie rozmowy telefoniczne są uznawane za bardziej dopuszczalne niż długotrwałe korzystanie z mediów społecznościowych, ponieważ zajmują mniej czasu. Co ciekawe, nawet jeśli smartfon jest niezbędny do załatwienia pilnej sprawy, co podnosi jego wartość w oczach właściciela, osoby postronne mają tendencję do uznawania jego obecności na stole za akceptowalną. Z drugiej strony, japońska marka „Tanuki” w ramach eksperymentu z udziałem 1076 gości odkryła, że 88,4% respondentów przyznało, iż telefon kradnie ich uwagę poświęconą bliskim, a 66,8% uznało jedzenie za smaczniejsze po odłożeniu smartfonów do sejfu na godzinę lub półtorej.

Zrozumienie tego fenomenu, w którym fizyczna obecność urządzenia, nawet wyłączonego, wpływa na widzenie peryferyjne i obciążenie poznawcze, ma szerokie implikacje. W celu stworzenia zdrowszych środowisk cyfrowych, być może konieczne będzie wdrożenie funkcji ostrzegawczych w samych urządzeniach, które informowałyby użytkowników o niestosowności ich używania podczas jedzenia – podobnie jak sugerowali naukowcy z Uniwersytetu Michigan. Dążenie do uważnego spożywania posiłków, wolnego od dystrakcji, sprzyja nie tylko lepszemu kontrolowaniu masy ciała, ale także ogólnemu poprawieniu samopoczucia.