Europese Commissie Herziet Pensioenregels als Onderdeel van de Kapitaalmarktenunie

Op 20 november 2025 heeft de Europese Commissie wetgevende voorstellen goedgekeurd die gericht zijn op een ingrijpende hervorming van het aanvullende pensioensysteem. Dit initiatief vormt de kern van de bredere Strategie voor de Kapitaalmarktenunie en Investeringen (SIU), die eerder in 2025 werd gelanceerd. Het uiteindelijke doel van deze hervormingen is het vrijmaken van aanzienlijk kapitaal dat momenteel door pensioenfondsen wordt beheerd, om zo de Europese economie te financieren en de langetermijnopbrengsten voor spaarders te verhogen.

De omvang van de potentiële impact is significant, aangezien de totale activa onder beheer bij pensioenfondsen in de Europese Economische Ruimte (EER) ruwweg 4,9 biljoen Amerikaanse dollar bedragen. Het hervormingspakket strekt zich uit over de gehele EER en richt zich specifiek op de herziening van de Richtlijn betreffende instellingen voor bedrijfspensioenvoorzieningen II (IORP II) en de PEPP-Verordening. De belangrijkste betrokken instanties bij dit proces zijn de Europese Commissie, de Europese Toezichthouder voor het Pensioen- en Beroepsbedrijf (EIOPA), het Europees Parlement en de Raad.

Volgens de Commissie zullen deze maatregelen nieuwe financieringsbronnen aanboren en de langetermijnrendementen voor burgers verbeteren. Een belangrijk aandachtspunt is het aanpakken van de beperkte diversificatie van pensioenbeleggingen buiten de bestaande regelgevende kaders. De hervormingen zijn nauw verbonden met de SIU-strategie, die beoogt de interne markt voor goederen aan te vullen en de focus te verleggen van bankfinanciering naar langetermijnfinanciering via de markt, vergelijkbaar met het model in de Verenigde Staten. Analisten wijzen er overigens op dat in Europa nog steeds een sterke neiging bestaat om 'thuis' te sparen, wat wordt verergerd door regelgevende drempels.

Er wordt bijzondere aandacht besteed aan de verduidelijking van het 'prudent person principle' (beginsel van behoorlijk bestuur) om langetermijnbeleggingen in aandelenkapitaal, die inherent risicovoller zijn, te stimuleren. De voorgestelde wijzigingen in de PEPP-Verordening, met name de vervanging van strikte kostenlimieten door een 'value-for-money'-benadering, zijn bedoeld om de adoptie van dit product onder burgers te vergroten. Het Europees Individueel Pensioenproduct (PEPP) werd in 2019 aangenomen en is sinds maart 2022 operationeel.

Tegelijkertijd heeft de Europese Commissie, zoals gemeld, plannen om lidstaten te verplichten tot pensioenhervormingen. Zij dreigen met het beperken van de toegang tot begrotingsfinanciering ter waarde van 2 biljoen euro voor de periode 2028–2034 als de aanbevelingen niet worden opgevolgd. Deze stap stuit op politiek scepticisme, aangezien pensioenbeleid formeel niet tot de directe bevoegdheden van de Europese Commissie behoort. Dit scepticisme wordt onderbouwd door de cijfers van 2023: 80% van de EU-gepensioneerden leefde uitsluitend van een staatspensioen, terwijl één op de vijf personen boven de 65 jaar een armoederisico liep, wat neerkomt op 18,5 miljoen mensen. Hoewel de Commissie de pensioenleeftijd niet zal voorschrijven, streeft zij naar de creatie van omvangrijke particuliere spaarsystemen naar Amerikaans model.