Op 6 oktober 2025 heeft het Karolinska Instituut de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde 2025 toegekend aan Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell en Shimon Sakaguchi. Deze prestigieuze onderscheiding erkent hun fundamentele ontdekkingen op het gebied van perifere tolerantie, een cruciaal mechanisme dat voorkomt dat het immuunsysteem de eigen lichaamsweefsels aanvalt.
Het menselijk immuunsysteem is een complex verdedigingssysteem, maar zonder adequate regulatie kan het zich tegen het lichaam keren, wat leidt tot auto-immuunziekten. Het baanbrekende werk van Brunkow, Ramsdell en Sakaguchi heeft geleid tot de identificatie van regulerende T-cellen (Tregs). Deze gespecialiseerde cellen spelen een vitale rol in het handhaven van immunologische homeostase en het onderdrukken van ongewenste immuunreacties. Hun werk heeft een nieuw onderzoeksveld geopend en de ontwikkeling van innovatieve behandelmethoden voor auto-immuunziekten en kanker gestimuleerd.
Mary E. Brunkow is verbonden aan het Institute for Systems Biology in Seattle, VS. Fred Ramsdell werkt bij Sonoma Biotherapeutics in San Francisco, VS, en Shimon Sakaguchi is geaffilieerd aan het Frontier Research Center for Immune Diseases aan de Osaka Universiteit in Japan. Zijn oorspronkelijke belangrijke bevindingen op dit gebied dateren van 1995, wat het heersende idee dat immunologische tolerantie uitsluitend in de thymus wordt vastgesteld, ter discussie stelde. Zijn werk onthulde een complexer regulerend systeem. Mary E. Brunkow en Fred Ramsdell leverden in 2001 een belangrijke bijdrage door de genetische basis van auto-immuunziektegevoeligheid bij bepaalde muizenlijnen te ontdekken, wat later door Sakaguchi werd gekoppeld aan de functie van regulerende T-cellen. Hun gezamenlijke inspanningen hebben de sleutelrol van regulerende T-cellen bij het handhaven van dit delicate immunologische evenwicht gedefinieerd.
De ontdekkingen op het gebied van perifere tolerantie zijn van onschatbare waarde voor de hedendaagse medische wetenschap. Ze bieden niet alleen inzicht in de oorzaken van ziekten waarbij het immuunsysteem ontspoort, maar wijzen ook de weg naar nieuwe therapeutische strategieën. De implicaties van dit onderzoek reiken verder dan de directe behandeling van ziekten; het bevordert een bredere waardering voor de delicate balans die ons lichaam in stand houdt.
De officiële uitreiking van de Nobelprijzen vindt plaats op 10 december 2025, ter nagedachtenis aan Alfred Nobel. Dit evenement markeert niet alleen een viering van wetenschappelijke excellentie, maar ook een moment om stil te staan bij de voortdurende menselijke zoektocht naar kennis en genezing. De impact van dit werk zal naar verwachting nog vele jaren voelbaar zijn in zowel het wetenschappelijk onderzoek als de klinische praktijk, en biedt hoop voor miljoenen patiënten wereldwijd.
Verder onderzoek toont aan dat verstoringen in de mechanismen van perifere tolerantie ten grondslag liggen aan veel chronische ziekten. Zo wijzen studies, gepubliceerd in het tijdschrift 'Nature Immunology' in 2024, op een verband tussen disfunctie van regulerende T-cellen en de ontwikkeling van aandoeningen zoals reumatoïde artritis en lupus. Wetenschappers werken actief aan methoden om de activiteit van deze cellen voor therapeutische doeleinden te moduleren. Bovendien draagt de vooruitgang op dit gebied bij aan de ontwikkeling van effectievere immunotherapeutische benaderingen in de oncologie, waardoor het immuunsysteem kan worden geactiveerd om tumoren te bestrijden zonder auto-immuun bijwerkingen te veroorzaken. Deze prestaties tonen aan dat het begrijpen van perifere tolerantie niet alleen een academische interesse is, maar een cruciaal belangrijke richting voor de moderne geneeskunde.