Vaticaan rondt repatriëring van 62 inheemse Canadese artefacten af

Op 15 november 2025 heeft het Vaticaan officieel de repatriëring voltooid van 62 culturele erfgoedobjecten die toebehoren aan de inheemse volkeren van Canada. Deze daad markeert een significante stap in de voortdurende dialoog over verzoening tussen de Heilige Stoel en de inheemse gemeenschappen in Noord-Amerika.

Paus Leo XIV heeft de artefacten persoonlijk overhandigd aan de Canadese Conferentie van Katholieke Bisschoppen (CCCB) in Vaticaanstad. In een gezamenlijke verklaring werd dit gebaar omschreven als een “concreet teken van dialoog, respect en broederschap.” De Canadese minister van Buitenlandse Zaken, Anita Anand, prees de actie en noemde het een “belangrijke mijlpaal die het diverse culturele erfgoed van inheemse volkeren eert en de lopende inspanningen voor waarheid, rechtvaardigheid en verzoening ondersteunt.”

De overgedragen voorwerpen, waaronder een Inuit-kajak, wampum-gordels, strijdknotsen en rituele maskers, bevonden zich meer dan honderd jaar in het Etnologisch Missionair Museum van de Vaticaanse Musea, thans bekend als Anima Mundi. De totale collectie van het museum omvat overigens meer dan 80.000 objecten, verzameld door missionarissen. Deze specifieke artefacten werden oorspronkelijk naar Rome gestuurd door katholieke missionarissen om deel te nemen aan de Wereldzendingsmissie, die in 1925 door Paus Pius XI was geïnitieerd.

De historische context van deze teruggave is nauw verbonden met het bezoek van Paus Franciscus aan Canada in 2022. Tijdens dat bezoek bood hij excuses aan voor de rol van de Kerk in het systeem van residentiële scholen, een systeem dat door de Canadese Waarheids- en Verzoeningscommissie werd gekwalificeerd als “culturele genocide.” Het was tijdens die reis dat leiders van de inheemse volkeren expliciet vroegen om de teruggave van in beslag genomen, cultureel belangrijke voorwerpen. Deskundigen en inheemse vertegenwoordigers uiten al langer twijfels over de vrijwilligheid van de oorspronkelijke overdracht van deze items, gezien de machtsverhoudingen en het gezag van de missies tijdens de koloniale periode.

Na aankomst in Canada zullen de artefacten naar verwachting via de bisschoppen worden overgedragen aan de Nationale Inheemse Organisaties (NIO’s). De planning is dat de objecten tijdelijk worden ondergebracht in het Canadees Museum voor de Geschiedenis in Gatineau. Daar zullen experts, in samenwerking met een raad van inheemse vertegenwoordigers, hun definitieve bestemming bepalen. Bobby Cameron, hoofd van de Federatie van Soevereine Inheemse Naties, benadrukte eerder al het sacrale belang van deze voorwerpen voor het herstel van de gemeenschappen. De overdracht is formeel geregeld volgens een “kerk-naar-kerk”-schema, vergelijkbaar met de teruggave van fragmenten van het Parthenon door het Vaticaan aan Griekenland in 2023.

Professor Gloria Bell van de McGill Universiteit merkte op dat deze beslissing een cruciale stap is in de erkenning van de soevereiniteit van de inheemse volkeren en het begin van een oprecht genezingsproces. De artefacten zullen naar verwachting voor het einde van 2025 in Canada arriveren, wat het resultaat is van jarenlange, intensieve onderhandelingen tussen de betrokken partijen.