Letse Parlement Stemt Voor Terugtrekking Uit Istanbul Conventie, Creëert EU-Precedent

Op 30 oktober 2025 heeft het Letse parlement, de Saeima, een ingrijpend besluit genomen door te stemmen voor de denonciatie van de Istanbul Conventie. Dit cruciale internationale verdrag is specifiek ontworpen om geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld effectief te bestrijden. Hoewel deze stap nog de formele bekrachtiging vereist middels de handtekening van President Edgars Rinkēvičs, creëert het al een ongekend precedent. Het is namelijk de allereerste keer dat een lidstaat van de Europese Unie het initiatief neemt tot een dergelijke terugtrekking, wat een schokgolf door het Europese juridische landschap stuurt. De stemming zelf legde de diepe kloof in de Letse politiek bloot: 56 parlementsleden steunden de opzegging, terwijl 32 afgevaardigden zich ertegen verzetten. Twee leden kozen ervoor om zich van stemming te onthouden.

Deze controversiële beslissing is het directe gevolg van een langdurig en fundamenteel intern geschil over de definitie van maatschappelijke waarden en de meest geschikte mechanismen voor bescherming. De Conventie, die pas in mei 2024 voor Letland van kracht werd na de ratificatie in november 2023, had nochtans al concrete resultaten opgeleverd. Zo stimuleerde het de ontwikkeling van een nationaal actieplan ter bestrijding van geweld tegen vrouwen en de invoering van een specifiek wetsartikel inzake seksuele intimidatie. Desondanks bleven de tegenstanders, waaronder afgevaardigde Ramona Petraviča van de partij “Letland Eerst”, volhouden dat de bepalingen van het verdrag een vreemde en ongewenste “genderideologie” aan Letland oplegden. Hun voornaamste bezwaar richtte zich op de interpretatie van gender als een sociale constructie, en zij beargumenteerden stellig dat de bestaande nationale wetgeving reeds ruim voldoende bescherming bood aan de bevolking.

Het politieke schouwspel voltrok zich tegen de achtergrond van aanzienlijke publieke onrust. Daags tevoren, op 29 oktober, verzamelden zich naar schatting 5000 burgers in de straten van Riga om luidkeels te protesteren tegen het voornemen om deze essentiële internationale overeenkomst te verscheuren. Premier Evika Siliņa had zich krachtig uitgesproken vóór het behoud van de Conventie, waarbij zij waarschuwde dat de opzegging een “vernietigende slag” zou zijn voor de internationale geloofwaardigheid en reputatie van Letland. Ook vanuit de oppositie klonken waarschuwingen: Andris Suvajevs, voorzitter van de parlementaire fractie van de Progressieve Partijen, uitte zijn ernstige bezorgdheid over de mogelijke internationale isolatie van het land. De interne spanningen werden verder verhoogd doordat de “Unie van Groenen en Boeren” de terugtrekking steunde, wat een duidelijke schending van de geldende coalitiediscipline betekende. De debatten in de Saeima waren buitengewoon gespannen en sleepten zich meer dan 13 uur voort, waarbij onder meer externe beïnvloeding en complottheorieën de revue passeerden.

De internationale reactie liet niet op zich wachten. Verschillende Europese partners, waaronder diplomaten uit Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, hebben hun diepe bezorgdheid over de Letse koers kenbaar gemaakt. Door deze stap dreigt Letland zich aan te sluiten bij Turkije, dat in 2021 als enige land het verdrag officieel heeft opgezegd. Historicus Gatis Krūmiņš, die zijn stem liet horen tijdens de protesten, benadrukte dat deze actie argwaan kan wekken ten aanzien van de betrouwbaarheid van Letland als een stabiele en loyale internationale partner. Organisaties die zich onvermoeibaar inzetten voor de rechten van vrouwen, zoals het Centrum voor Vrouwen “Marta” en het WAVE Network, waarschuwen met klem dat het afwijzen van de Conventie de reeds geboekte vooruitgang op het gebied van vrouwenbescherming volledig teniet kan doen en slachtoffers van geweld de broodnodige structurele ondersteuning kan ontnemen.