De Europese Unie versnelt haar plannen om de import van Russische fossiele brandstoffen te beëindigen, mede onder druk van de Amerikaanse president Donald Trump. Dit strategische beleidswijziging is gericht op het vergroten van de economische druk op Rusland en het versterken van de Europese energiezekerheid.
De EU heeft al aanzienlijke stappen gezet om de afhankelijkheid van Russische energie te verminderen. Sinds december 2022 is de import van Russische olie per schip verboden, en sinds februari 2023 geldt dit verbod ook voor geraffineerde olieproducten. Het oorspronkelijke plan van de EU voorzag in een volledige stop van de gasimport in 2028 en een einde aan de olie-import aan het einde van 2027. Recente gesprekken met de VS, onder leiding van president Trump, moedigen echter een nog snellere uitfasering aan. Trump heeft de EU opgeroepen om landen als China en India, die nog steeds aanzienlijke hoeveelheden Russische olie afnemen, onder druk te zetten via invoerheffingen.
De noodzaak voor deze versnelde transitie wordt onderstreept door de huidige geopolitieke situatie, waarbij de oorlogseconomie van Rusland grotendeels gefinancierd wordt door de inkomsten uit fossiele brandstoffen. De EU is van plan een negentiende sanctiepakket tegen Rusland te presenteren, dat gericht is op Russische banken, de zogenaamde 'schaduwvloot' van olietankers die sancties omzeilen, en maatregelen om andere landen te ontmoedigen sancties te omzeilen. De Europese Commissie zal naar verwachting binnenkort dit nieuwe pakket presenteren, dat specifiek gericht zal zijn op de crypto-, bank- en energiesectoren van Rusland.
De afhankelijkheid van Rusland varieert echter binnen de EU. Landen als Hongarije en Slowakije importeren nog steeds aanzienlijke hoeveelheden Russische energie, wat leidt tot interne discussies en vertragingen bij de goedkeuring van nieuwe sanctiepakketten. Turkije speelt een complexe rol in dit energielandschap, als NAVO-lid dat sterke banden met Rusland onderhoudt, mede door aanzienlijke importen van Russisch gas en olie. Tegelijkertijd streeft Turkije ernaar een energiehub te worden voor Europa. De VS moedigen Turkije aan om zijn energievoorziening te diversifiëren en de afhankelijkheid van Rusland te verminderen. De Europese energieveiligheid wordt ook beïnvloed door de bredere geopolitieke context, waarbij de NAVO waarschuwt voor aanhoudende dreigingen tegen kritieke energie-infrastructuur door Rusland.