De uitdrukking "tijd is hersenen" benadrukt de kritieke urgentie van snelle interventie bij beroertes. Elke minuut die verloren gaat, leidt tot het verlies van miljoenen hersencellen en neurale verbindingen. Hoewel er momenteel geen effectieve therapieën bestaan om deze schade te herstellen, boekt een internationale onderzoeksgroep veelbelovende vooruitgang met stamceltransplantatie.
Wetenschappers van de Keck School of Medicine (USC), de Universiteit van Zürich (UZH) en ETH Zürich hebben een experimentele behandeling ontwikkeld met geïnduceerde pluripotente stamcellen (iPS). Deze stamcellen, afkomstig van omgeprogrammeerde volwassen cellen, werden succesvol getransplanteerd in het beschadigde hersenweefsel van muizen die een beroerte hadden doorgemaakt. Na vijf weken toonde onderzoek aan dat het beschadigde hersenweefsel kon regenereren. Een significant deel van de getransplanteerde stamcellen ontwikkelde zich tot neuronen die communiceerden met bestaande hersencellen.
De behandelde muizen vertoonden ook een verminderde lekkage van de bloed-hersenbarrière en lieten een significant herstel zien in fijne motorische vaardigheden, zoals waargenomen tijdens loop- en klimtests. Bijna negen van de tien beroertes zijn ischemisch, veroorzaakt door een verminderde bloedtoevoer. De huidige standaardbehandeling, gericht op het oplossen van bloedstolsels, moet binnen vier en een half uur na het ontstaan van de symptomen worden toegediend. Veel patiënten komen hiervoor niet in aanmerking, waardoor de bloedvaten geblokkeerd blijven.
Stamceltransplantatie biedt hier een veelbelovende uitkomst voor neurologische aandoeningen. Interessant is dat de stamceltransplantatie beter werkt wanneer deze een week na de beroerte wordt uitgevoerd, in plaats van direct. Deze subacute fase is cruciaal voor het aanpakken van langdurige beroerengerelateerde beperkingen. Stamceltherapie kan de bloedcirculatie herstellen en weefsel regenereren, wat het herstelproces ondersteunt tijdens langdurige revalidatie.
Onderzoekers evalueren momenteel de langetermijneffecten van deze transplantaties bij muizen om te zien of het herstel aanhoudt of verbetert. Hoewel celtherapie voor beroertes bij mensen nog toekomstmuziek is, legt dit onderzoek een belangrijke basis voor toekomstige klinische studies. Het vermogen om neuronen te herprogrammeren voor groei en regeneratie van aangetast weefsel is een significante stap voorwaarts. In Catalonië alleen al worden jaarlijks ongeveer 14.000 beroertes geregistreerd, wat de potentiële impact van deze doorbraak onderstreept.
Stamceltherapie, met name met mesenchymale stamcellen (MSC's), toont veelbelovende resultaten in preklinische en klinische studies voor herstel na een beroerte. MSC's bevorderen neuroprotectie, angiogenese (vorming van nieuwe bloedvaten) en immunomodulatie. Wetenschappelijke publicaties tonen aan dat volwassen stamcellen de aanmaak van nieuwe neuronen, oligodendrocyten en astrocyten kunnen stimuleren, wat therapeutische voordelen biedt voor beroertepatiënten. Bovendien kan stamceltherapie leiden tot verbetering van cognitieve functies en motorische vaardigheden.
Onderzoek in het UMC Utrecht richt zich op stamceltherapie voor pasgeborenen met hersenschade na een herseninfarct, waarbij mesenchymale stamcellen via neusdruppels veilig kunnen worden toegediend, met tekenen van werkzaamheid. De regeneratieve geneeskunde, een breed veld dat zich richt op het herstellen van beschadigd weefsel, omvat ook stamceltherapie als een sleuteltechnologie. Hoewel stamceltherapie momenteel voornamelijk wordt toegepast bij bepaalde vormen van Multiple Sclerose, wordt het potentieel voor andere hersenaandoeningen, waaronder herseninfarcten bij baby's, actief onderzocht.