De zeldzame bezoeker uit de diepten van de kosmos, het interstellaire object 3I/ATLAS, heeft recentelijk een cruciale fase in zijn reis door ons zonnestelsel voltooid. Dit hemellichaam, dat op 1 juli 2025 voor het eerst werd vastgelegd door het ATLAS-telescoopsysteem in Chili, bereikte zijn dichtstbijzijnde punt tot de Zon – het perihelium – op 29 oktober 2025. Op dat exacte moment bevond de komeet zich op een afstand van ongeveer 203 miljoen kilometer van onze ster, een afstand die gelijkstaat aan circa 1,36 astronomische eenheden. Deze ongelukkige positionering, pal achter de Zon, zorgde voor aanzienlijke observatieproblemen vanaf de Aarde, waardoor 3I/ATLAS tijdelijk aan het zicht onttrokken werd door de felle zonnestraling.
3I/ATLAS is van uitzonderlijk belang voor de astrofysica. Het is slechts de derde bevestigde interstellaire zwerver die ons zonnestelsel heeft bezocht, na de baanbrekende ontdekkingen van 1I/'Oumuamua in 2017 en 2I/Borisov in 2019. De studie van dit object biedt wetenschappers een onschatbare, directe kans om de samenstelling en aard te analyseren van materie die gevormd is in een ander sterrenstelsel. Wat 3I/ATLAS verder onderscheidt, is dat het de grootste excentriciteit van de baan vertoont van alle bekende interstellaire lichamen, wat de extreme aard van zijn traject benadrukt. Schattingen wijzen uit dat de kern van 3I/ATLAS een diameter heeft van 10 tot 20 kilometer, wat een aanzienlijke omvang is voor een dergelijke kosmische gast.
De ongewone aard van het object heeft geleid tot diverse speculatieve theorieën binnen de wetenschappelijke gemeenschap. Prominente onderzoekers, waaronder de gerespecteerde Harvard-astrofysicus Avi Loeb, hebben de mogelijkheid geopperd van een intentionele ‘Schaduwmanoeuvre’ of een Oberth-manoeuvre. Dit zou inhouden dat de zwaartekracht van de Zon mogelijk werd gebruikt om de oorspronkelijke baan van het object te beïnvloeden of te wijzigen. De verificatie van deze gedurfde hypothese is echter momenteel onmogelijk, aangezien directe monitoring tijdens de periheliumpassage niet kon plaatsvinden. De meeste experts, waaronder woordvoerders van NASA, houden vast aan de consensus dat het waargenomen gedrag van 3I/ATLAS volledig in lijn ligt met de natuurlijke dynamiek die verwacht wordt van een interstellaire komeet.
Ondanks de recente periode van onzichtbaarheid, is de wetenschappelijke wereld vol verwachting over de hervatting van gedetailleerde waarnemingen. De Europese ruimtevaartorganisatie ESA heeft plannen om de Jupiter Icy Moons Explorer (JUICE) in te zetten voor het volgen van 3I/ATLAS. Deze monitoring zal beginnen op 2 november 2025, zodra het object voldoende afstand heeft genomen van de directe nabijheid van de Zon. Ook de Amerikaanse sonde Europe Clipper zou een rol kunnen spelen door de ionenstaart van de komeet te analyseren. Wetenschappers kijken vooral uit naar begin december 2025, wanneer 3I/ATLAS zich verder van de Zon verwijdert en haar complexe structuur en samenstelling opnieuw toegankelijk worden voor krachtige aardse telescopen.
De fascinatie voor 3I/ATLAS wordt versterkt door de onmiskenbaar afwijkende fysieke kenmerken die zijn waargenomen. Eerder werd een zogenaamde ‘anti-staart’ vastgelegd, een fenomeen waarbij de staart van de komeet naar de Zon gericht is, wat ingaat tegen de standaard dynamica van stof- en gasstromen. Daarnaast heeft een gedetailleerde spectrale analyse de onverwachte uitstoot van nikkeltetracarbonyl gedetecteerd. Dit is een chemische verbinding die in eerdere contexten geassocieerd werd met technogene processen. De maximale nadering van het object tot de Aarde staat gepland voor 19 december 2025, waarbij de geschatte afstand ongeveer 270 miljoen kilometer (1,8 ± 0,1 AE) zal bedragen.