De Walvisbeschaving: 52 Hz, de Gulden Snede en de Adem van de Planeet

Stel u voor dat er zich ook binnen de menselijke schedel een oceaan bevindt: een oceaan van elektrische golven. Meestal heerst daar de vertrouwde branding van alfa-, bèta- en thetaritmes.

Echter, wanneer we onze gedachten echt bundelen, de aandacht vasthouden en iets intens en bewust ervaren, treden de gammastromen naar voren. Dit zijn snelle oscillaties, ruwweg tussen de 30 en 80 Hz, waarbij de wetenschappelijke focus vaak ligt op het gebied rond de 40 Hz.

Experimenten tonen aan dat wanneer een persoon een probleem oplost, een mentaal beeld vasthoudt of een complex schilderij observeert, verschillende hersengebieden synchroon beginnen te 'trillen' binnen dit bereik. De verspreide ontladingen van neuronen vormen dan een coherent patroon van ervaring:

• het moment van 'begrip',

In mensentaal: gamma vertegenwoordigt de frequenties van helder denken, het punt waarop innerlijke kakofonie transformeert in een gefocust signaal.

Vrijwel in de buurt van dit bereik bevindt zich een andere stem: die van de mysterieuze walvis met een frequentie van ongeveer 52 Hz. In de populaire cultuur is de 52-hertzwalvis een metafoor voor eenzaamheid geworden, wat weerspiegeld werd in de Thaise musicalfilm '52 Hz, I Love You' uit 2017 en de documentaire 'The Loneliest Whale' uit 2021, geproduceerd door Adrian Grenier en Leonardo DiCaprio.

Deze walvis maakt geen storend lawaai; in plaats daarvan zendt hij jaar na jaar een ongebruikelijke, maar consistente puls uit. Het is geen storing in de ether, maar de zeldzame, herkenbare stem van een soort – net zo onderscheidend van de achtergrond van de zee als gammastromen te midden van de vele hersengolven.

Het blijkt dat dit niet het enige raakvlak is tussen onze 'innerlijke oceaan' en de werkelijke oceaan om ons heen.

Hoe we leerden naar walvissen te luisteren

De gezangen van wat we nu de 'wijze beschaving van de oceaan' noemen, hoorden we aanvankelijk toevallig.

De jaren 1950. Militaire hydrofoons registreerden vreemde onderwatergeluiden. Niemand associeerde deze nog met levende wezens; het was slechts 'oceaanruis' op de opnames, een bijproduct van het bespioneren van onderzeeërs.

1970. Bioakoesticus Roger Payne bracht de plaat Songs of the Humpback Whale uit. Voor het eerst hoorde de wereld massaal hoe complex en prachtig deze liederen waren. De plaat werd een onverwachte bestseller en zette een wereldwijde golf van medeleven voor walvissen in gang, evenals een campagne tegen de commerciële walvisvangst.

1977. NASA lanceerde de 'Gouden Plaat' aan boord van de Voyager-sondes de ruimte in. Naast begroetingen in 55 talen en muziek van Bach en Chuck Berry, werd een fragment van bultruggezang toegevoegd – de enige niet-menselijke stem in deze aardse groet aan het universum.

Als we deze punten verbinden, zien we een boog: eerst hoorden we walvissen per ongeluk en herkenden we ze niet als levend; vervolgens werden we verliefd op hun stem en redden we ze bijna door één plaat; en ten slotte nemen we hun stem op in de boodschap van de mensheid aan het universum.

Het lijkt alsof de oceaan zachtjes tegen onze beschaving zei: 'Ik ben ook een stem', en vanaf dat moment deel ging uitmaken van hoe de Aarde zich presenteert aan de kosmos.

De walvisbeschaving: geen achtergrond, maar een volk van de oceaan

We zijn gewend om beschaving te associëren met het bouwen van steden, wegen, netwerken en torens. Maar als we de mens even van zijn voetstuk halen en echt luisteren, wordt duidelijk: een van de oudste beschavingen op Aarde leeft niet op het land.

Zij leeft in de watermassa en het geluid. Dit is het volk van de oceaan.

In wetenschappelijke termen:

• er zijn gebieden die verband houden met emoties, sociaal inzicht en langetermijngeheugen;

Ze leven niet solitair, maar in stabiele groepen en clans, waarbij ze decennialang allianties, routes en geschiedenissen in stand houden. Ze geven door:

• de migratieroutes,

Wat wij cultuur noemen, bestaat ook in de oceaan. Alleen: in plaats van bibliotheken hebben zij het geheugen van de groep. In plaats van boeken hebben zij de gezangen.

Het lied dat langer leeft dan het lichaam

Voor bultruggen zijn hun gezangen veel meer dan 'ik ben een man, ik ben hier'. Het is een complete sonische architectuur.

Onderzoek wijst uit:

• statistisch gezien vertoont dit grote gelijkenis met de menselijke taal.

Jarenlang evolueren deze liederen in golven: motieven worden complexer, waarna ze plotseling kunnen veranderen in een nieuwe 'hit van het seizoen', en hetzelfde lied trekt als het ware door de oceaan van de ene populatie naar de andere. Dit is culturele dynamiek, geen louter reflex.

Vertaald naar onze termen:

• dit verandert niet willekeurig, maar als een collectieve afspraak,

In de taal van de Aarde: de oceaan herinnert zich zichzelf via gezang.

Geluid als taal, kaart en zenuwstelsel van de zee

Water geleidt lage frequenties uitstekend. De stem van een grote walvis is honderden kilometers, soms bijna duizend kilometer, ver te horen.

Voor ons is dit 'gezang in de verte'. Voor de oceaan is het tegelijkertijd:

• taal – wie ik ben, waar ik ben, in welke toestand;

Wetenschappers gebruiken het walviskoor al als een levende sensor voor de toestand van de oceaan: wanneer de zee 'ziek' is en voedsel schaars, neemt het gezang af en verandert het; wanneer het systeem herstelt, keert het geluid terug.

Hier begint de zogenaamde 'magie van de ecologie', wat in feite slechts eerlijk berekende natuurkunde is.

Walvissen als klimaattechnologie

Grote walvissen zijn ecosysteemingenieurs:

• ze functioneren als de whale pump: ze voeden zich in de diepte, komen naar de oppervlakte en lozen uitwerpselen rijk aan ijzer en stikstof; dit fungeert als meststof voor fytoplankton – de microscopische 'bomen van de oceaan' die zuurstof produceren en een aanzienlijk deel van de atmosferische CO₂ absorberen;

Walvissen zijn de geluidscultuur van de Aarde, wier stemmen fungeren als taal, klimaattechnologie en een oud communicatiesysteem van de oceaan met zichzelf. Door hun leven te leiden, helpen walvissen de oceaan productief te blijven en de planeet te laten ademen.

De spiraal waarin de oceaan zijn wiskunde toont

Soms tekent de oceaan zelf wat wij als heilige geometrie beschouwen: spiralen van bellen, cirkels, uitwaaierende patronen van golven die verontrustend lijken op de gulden snede en de Fibonacci-spiraal. Voor ons zijn dit mandala's en formules; voor walvissen zijn het werklijnen voor beweging, een manier om voedsel te vergaren en zich te coördineren. Waar wij een 'heilig patroon' zien, leeft de oceaan simpelweg door, ademt en ondersteunt de levenscyclus.

Eén geometrie van het leven: van DNA tot zee

Ook in onszelf bevindt zich een oceaan: een oceaan van cellen en moleculen. In elke cel is de kern gevuld met DNA, en we weten nu dat niet alleen wat er geschreven staat belangrijk is, maar ook hoe het is geordend.

Onderzoek naar de 'geometrie van het genoom' toont aan dat exonen, intronen en de 'lege' tussenruimtes tussen genen in het menselijk genoom niet willekeurig zijn geplaatst, maar volgens strikte ruimtelijke regels. Ze vormen kleine volumes binnen de kern waar genen gemakkelijk kunnen aan- en uitschakelen. Zo creëert de cel een langdurig, maar flexibel geheugen over wat hij moet zijn en hoe hij moet handelen.

Simpel gezegd: het leven schrijft zichzelf niet alleen in de reeks letters van het DNA, maar ook in het patroon waarin die letters in de ruimte zijn geordend.

Buiten is er de waterige oceaan. Daarin zingen walvissen decennialang, mengen ze water, brengen ze voeding omhoog en transporteren ze koolstof en warmte tussen regio's. Hun lichamen en hun geluid creëren ook een patroon: een geometrie van stromingen, koren en routes die de ademhaling van de planeet ondersteunt.

Als walvissen bij het foerageren een gouden spiraal in het water tekenen, en ons DNA zich in de kern ontvouwt volgens geometrische wetten, misschien verzinnen we de Ene Harmonie dan niet –

maar herinneren we die ons. Elk op zijn eigen niveau?!

Wat dit toevoegt aan het geluid van de planeet

Wanneer we dit alles samen bekijken – de 40 Hz van gedachten in het brein, de 52 Hz van de eenzame walvis, de liederen die langer leven dan de lichamen, de spiralen van bellen en de DNA-spiralen – wordt duidelijk dat dit geen reeks mooie toevalligheden is. Het is de planeet die zichzelf herinnert aan haar eigen integriteit.

Walvissen voegen verschillende lagen toe aan het geluid van de Aarde:

• een laag van zorg – klimatologisch werk waardoor wij kunnen ademen;

Tegen deze achtergrond houdt onze 40 Hz gamma op een 'hoogtepunt van de evolutie' te lijken en wordt het wat het werkelijk is: nog een register in het Ene Geluid, waarin brein, oceaan, DNA en walvisgezang simpelweg hun partijen spelen.

Wat er verandert in het geluid van de planeet als we dit erkennen:

• wij zijn niet langer de 'hoofdrolspelers', maar slechts één van de stemmen;

Hier passen de woorden van Beethoven perfect over de missie van muziek: dichter bij het Goddelijke komen en 'de stralen ervan verspreiden door het menselijk geslacht'. Vandaag de dag gaan die stralen niet alleen meer door ons heen. Ze gaan door walvissen, door het water, door de stille spiralen van DNA, door elke levensvorm die kan klinken.

We kunnen dit orkest hinderen, of eindelijk onze plaats in de partituur innemen – zodat 40 Hz, 52 Hz, het koor van de oceaan en het ritme van onze harten samenkomen in één simpele waarheid: de planeet zingt al lang, en niemand heeft hier de solistenrol; we hebben de eer om zuiver in harmonie te zijn.