Recente wetenschappelijke expedities in de Kazachstaanse regio Mangystau hebben indrukwekkende landschapsformaties aan het licht gebracht. Deze dienen als direct bewijs voor het bestaan van de eens zo uitgestrekte Tethys Oceaan. De miljoenen jaren oude, gelaagde hellingen en pittoreske ravijnen bieden geologen een uniek inzicht in de chronologie van vroegere tijdperken. Onder leiding van expert Gauhar Yesirkepova werden sedimentaire bewijzen vastgelegd uit de periode waarin dit gebied nog ondergedompeld was in de wateren van deze prehistorische zee.
De berg Bokty, een iconisch symbool van Kazachstan, vertoont een opvallende, veelkleurige en symmetrische gelaagdheid. Deze structuur is gevormd uit krijtkalksteen en is een direct resultaat van de processen van mariene sedimentatie uit de oudheid. Dergelijke in steen geëtste getuigenissen illustreren de onophoudelijke cyclus van planetaire transformatie. De Kyzylkum Canyons, die hun bijnaam danken aan hun gelijkenis met een gelaagd dessert, weerspiegelen de langdurige geologische activiteit die het terrein heeft gevormd. Deze patronen herinneren ons eraan dat zelfs de meest stabiele structuren slechts tijdelijke manifestaties zijn van eeuwige materiële beweging.
Het Ybyztysai-ravijn is van bijzonder belang. De kalkstenen wanden zijn bezaaid met een cellulaire structuur die doet denken aan honingraten. Deze texturen hebben sporen bewaard van mariene organismen en mineralen die meer dan 40 miljoen jaar geleden werden afgezet. Zulke vondsten zijn cruciaal voor het reconstrueren van de paleogeografie van het Tethys-bekken.
Dit bekken, dat ongeveer een miljard jaar bestond, scheidde de supercontinenten Gondwana en Laurazië. De Tethys Oceaan, vernoemd naar de Oudgriekse zeegodin Tethys, kreeg zijn naam van de Oostenrijkse geoloog Eduard Suess in 1893. Het was een sleutelelement in de splitsing van Pangea. Grote watermassa's die vandaag de dag nog bestaan, zoals de Middellandse Zee, de Zwarte Zee en de Kaspische Zee, worden beschouwd als overblijfselen van deze immense oerzee.
In de nabijgelegen Torysh-vallei, op wat ooit de bodem van de oceaan was, zijn opmerkelijke stenen bollen, ofwel concreties, te vinden. Sommige van deze formaties bereiken een indrukwekkende diameter van 4 meter. De leeftijd van deze structuren wordt geschat op 40 tot 60 miljoen jaar, wat eveneens samenvalt met de periode van het bestaan van de Tethys.
Het bestuderen van deze formaties helpt ons te begrijpen dat de huidige continenten het resultaat zijn van een grootschalig uiteenlopend proces, waarbij bergketens zoals de Alpen en de Himalaya zijn ontstaan op de plaats van voormalige zeediepten. Deze Kazachstaanse landschappen vertegenwoordigen bevroren momenten van een immense planetaire interactie. Onderzoekers benadrukken dat het behoud en de studie van dergelijke natuurmonumenten essentieel zijn om de omvang van de evolutie van de aarde en haar oneindige creatieve impuls te kunnen bevatten.
Geoloog Gauhar Yeserkepova vat de betekenis van deze ontdekkingen poëtisch samen:
“Elke laag is de muziek van de tijd.
De oceaan is verdwenen, maar zijn lied klinkt in de steen.”